Herriaren aurka Israelgo Estatua egiten ari den
genozidio terrorista salatu nahi dugu.
1985eko martxoaren 31an Bach jaio zen
1732ko martxoaren 31an Haydn jaio zen
Musika klasikoan hasiberrientzako iradokizunak
Johann Sebastian Bach (1685-1750) biolin-jolea, organo-jolea, zuzendari eta konpositore alemaniarra izan zen. Eisenachen jaio zen, historiako musika-familia garrantzitsuenean, bere baitan 30 konpositore ospetsu baino gehiagorekin. 1703an lortu zuen Arndstateko Printzearen gorteko musikari gisa egin zuen lehen lana, eta 1707an Mülhausenera joan zen organista gisa. Han, Maria Barbara lehengusinarekin ezkondu zen, eta zazpi seme-alaba izan zituen. 1720an emaztea hil ondoren, urte eta erdi geroago berriro ezkondu zen Maria Magdalenarekin, zeinarekin beste hamahiru seme-alaba izango zituen. 1723an Leipzigera joan zen bizitzera eta 65 urterekin hil zen. Musikagile emankorra, Musikaren Historiako hiru jeinu nagusietako bat da Mozart eta Beethovenekin batera. Eragin nabarmena izan du Haydn, Mozart, Beethoven, Mendelssohn, Schumann, Chopin… eta beste hainbat konpositore ospetsutan.
Cantata musika pieza bat da, ahots bakarlari batek edo gehiagok “abesteko” idatzia, akonpainamendu instrumentalarekin, eta, oro har, mugimendu batzuek osatzen dute, eta, batzuetan, koru batek. Cantata mota zaharrena, cantata da camera bezala ezagutzen dena, XVII. mendearen amaieran jaio zen, testu profano baten gainean ahots bakarlariarentzat konposatua, eta kantata erlijiosoa erritu erlijiosoetarako sortu zen, eta maisu nagusia Johann Sebastian Bach izan zen. Bere kantatak, oro har, hasierako koru batekin artikulatuta egoten ziren, non sopranoek musika gaiari ekiten baitzioten, aria, errezitatibo eta koralen segida batekin osatuz, batzuetan ahotserako prestatutako melodia jotzen zuten instrumentu bakarlarien pasarteekin. Oratorioarekiko funtsezko aldea da oratorioak hori sostengatzen duen argudio bat duela.
Kantata BWV 51 Jauchzet Gott in allen Landen (Nazio guztietan Jainkoa goraipatu!) kantata erlijiosoa da, Johann Sebastian Bachek idatzia. Bachek sopranoarentzat idatzi zituen lau kantata sakratuetako bat da, ahots-bakarlari gehiagorik gabe, kasu honetan tronpeta batekin, bi biolinekin, biolarekin eta baxu jarraituarekin. Sopranoaren zatia eta tronpetaren zatia, batzuetan sopranoarekin lerro melodikoak trukatzen dituztenak, birtuosistikoak dira. Kantatak bost mugimendu ditu, eta gaur lehenengoa aurkeztuko dugu, Aria, Jauchzet Gott in allen Landen izenburuarekin kantatari ere izenburua ematen diona. Kathleen Battle (1948) soprano lirikoak eta Wynton Marsalis tronpetistak aurkeztuko digute.
Franz Joseph Haydn (1732-1809), konpositore austriarra, bere anaia Michael Haydn ere konpositore bikaina izan zelarik, klasizismoaren oinarri nagusietako bat izan zen (1750-1820). Sei urterekin klabezin eta biolin ikasketak hasi zituen. Zortzi urterekin, Vienako San Esteban Katedraleko koralista gisa onartu zuten, eta musika-ikasketekin jarraitu zuen. Ahotsa aldatu ondoren, lan asko eginez biziraun behar izan zuen, Carl Philipp Emanuel Bachen lanak aztertzen zituen bitartean. Mozartekin adiskidetasun estua izan zuen eta Beethovenen irakasle izan zen. Sonata formaren oinarri nagusiak finkatu zituen, eta baita soka-laukotearen eta sinfoniaren egitura formala. 77 urterekin hil zen Vienan.
49. Sinfonia 1768an idatzi zuen Joseph Haydnek. Uste denez, "Pasioa" ezizena konposizioaren musika-ezaugarrietatik dator zuzenean: Sinfonia da Chiesa arkaikoaren egitura (geldoa, azkarra, motela, azkarra), modu minorrean, eta egilearen Sturm und Drang garaiarekin lotzen da. H. C. Robbins Landon-en arabera, «kolore ilunak, goibelak eta tragikoak» dituen lana da. Sinfonia lau mugimenduk osatzen dute eta garu bigarrena den Allegro di molto entzungo dugu, Barbara Hannigan (1971) kanadiar soprano eta orkestra zuzendariaren eskutik, 2011tik Berlingo Folarmonika eta beste hainbat hiritako orkestrak zuzendu dituena, besteak veste, Munich, Toronto, Cleveland, Gotenburgo eta Praga.
Sturm und Drang (ekaitza eta eztanda) termino hori ez dator musikatik, literaturatik baizik; termino hori Barrokoaren kontrako erreakzio gisa ulertzen da. Musikan, egitura polifonikoa eta espekulazioa edo sinbolismo matematikoa kritikatzen dira, adierazpen egoki eta erraza ahalbidetzen ez duten formulak, metodo objektiboa, arrazionala eta ulergarria. Intentsitate emozionala, espresio subjektiboa eta konbentzio sozial eta artistikoen aurkako matxinada musikara eramaten dira baliabide sorta zabal baten bidez: tarte zabalak, disonantzia biziak, sinkopa arinak, tremolozko pasarteak, testura trinkoak, esaldi irregularrak, erregistro aguduetako jarduera, kadentzia esekiak, ezusteko isiltasunak eta dinamika, testura, harmonia eta erritmo kontraste malkartsuak. Tentsio indartu bat sortuz eta larritasun grinatsu bat sartuz, klasizismotik kanpoko zentzu dramatiko berri bat lortu nahi da.
Georges Bizet (1836-1875) piano-jotzaile eta konpositore frantziarra izan zen, baina ez zuen arrakasta handirik lortu. Bizetek hainbat sari irabazi zituen Parisko Kontserbatorioan ikasle gisa egindako ibilbide bikainean, 1857an Erromako Sari ospetsua barne. Aparteko piano-jotzailetzat hartu zuten, nahiz eta nahiago izan zuen bere trebetasuna ez aprobetxatu eta gutxitan jo zuen jendaurrean. Bere opera ezagunenak, Carmen deiturikoak, sekulako arrakasta lortu zuen estreinaldian, baina ez zuen gozatu, handik hiru hilabetera hil baitzen, 39 urte zituela, bihotzekoak jota. Gainerako lanak XX. mendean zokoratu eta berreskuratu zituzten pixkanaka. Hala eta guztiz ere, gaur egun XIX. mendeko erreferentetzat eta konpositore bikain eta irudimentsutzat hartzen da.
Carmen lau ekitaldiko opera dramatikoa da, Georges Bizeten musikarekin eta Ludovic Halévy eta Henri Meilhac egileen libretoarekin, Prosper Mériméeren Carmen eleberrian oinarritua; ekintza 1820ko Sevillan gertatzen da, izaera handiko ijito eder eta oldarkor bat protagonista duelarik. Gaur “Toreatzailea” Martxa eta Korua aurkezten dugu, Bizeten Carmen Operako IV ekitaldikoa, Bakerako Ahotsak 2007 Orkestra eta Abesbatsaren eskutik, Enrique Garcia Asensio maisu valentziarrak zuzendua.
Jacques Ibert (1890 - 1962) musikagile frantsesa izan zen. Ibert Parisen jaio zen, familia aberats batean. Aita, Antoine Ibert, negozio-gizona eta merkataria, biolin-jotzaile afizionatua izan zen, eta ama, Marguerite Lartigue Ibert, piano-jotzaile bikaina. Haurtzaroan, Jacques musikariz, margolariz eta poetaz inguratuta zegoen, bere ibilbidean eragin handia izango zutenak. Ibert oso gaztetan hasi zen musika ikasten, lau urte zituenean biolina ikasi zuen eta ondoren pianoa. Paul Vidal, Emile Pessard eta André Gédalgerekin ikasi zuen Parisko Kontserbatorioan, eta Gédalgeen klasean ezagutu zituen Arthur Honegger eta Darius Milhaud, haiekin bizitza osoan zehar mantendu zen adiskidetasuna mantenduz. Ibert taldearen musika izaera aldetik oso "arina" dela uste da, sarritan burutsua, doinu erakargarriekin kolorez antolatua. 1937tik aurrera, Erromako Frantses Akademiako zuzendaria izan zen, eta 1955etik 1957ra Parisko Opéra-Comique zuzendu zuen. Parisen hil zen.
Concertino (musika-konposizioa) forma libreagoko kontzertu labur bat da. Normalean, instrumentu bakar eta orkestrarako mugimendu baten konposizio musikal baten forma hartzen du, nahiz eta kontzertino batzuk etenik gabe jotako mugimendu batzuetan idatzita egon. Lehen biolin eta lider nagusi den Kontzertinotik bereizi behar da.
Concertino Da Camera, 1935ean Jacques Ibertek (1890-1962) idatzia, saxofoi alturako eta hamaika instrumentutarako kontzertu txiki bat da: txirula, fagota, oboea, tronpa, tronpeta eta sokak. Kontzertino honek bi mugimendu ditu: I (0'27") ALLEGRO CON MOTO Y II (1'35") LARGHETTO - ANIMATO MOLTO, Sigurd Rascher saxofoi jotzaileari eskainia dago eta saxofoi altuaren erabilera handiagatik nabarmentzen da. Teknikoki desafiatzailea da, eta, aldi berean, zati liriko handia du. (La Musa webgunetik jasoa). Gaur Nikita Zimin saxofoi jotzaile errusiarrak eskainiko digu.
Musika klasikoari buruzko iradokizunak
Kontzertua instrumentu bakarlari batentzat edo gehiagorentzat idatzitako forma musikala da, instrumentu multzo batek lagunduta. Vivaldi izan zen bere egituraren funtsezko oinarriak ezarri zituena, hiru mugimendurekin (I azkarra - II geldoa - III azkarra) eta bakarlarien eta talde instrumentalaren arteko elkarrizketa gisa aurkeztu zuena. Klasizismotik abiatuta, batez ere C.P.E. Bach-ek sortutako oinarrietatik abiatuta, lehenengo mugimendua forma sonataren patroiei jarraituz eraikitzen da (erakusketa, garapena, berrerakusketa), bigarren eta hirugarren mugimenduek forma aske eta puntualak hartzen dituzten bitartean. Sarritan, lehen eta/edo hirugarren mugimenduaren amaieran, bakarlariek orkestra-akonpainamendurik gabeko kadentzia bat izaten dute, beren birtuosismoa erakusteko.
Biolinerako Kontzertua la minorrean, BWV 1041, Bachek idatzi zuen Leipzigera joan eta gutxira, eta Vivaldik proposatutako moduan egituratu zen, hau da, hiru mugimendutan (Azkarra-Motela-Azkarra). Gaur hauek entzungo ditugu: , I (0´44´´) ALLEGRO .-. II (4´29´´) ANDANTE.-. III (10´38´´) ALLEGRO ASSAI.
Bere gaurko bakarlaria, Julia Fischer (1983), munduko biolin-jotzaile garrantzitsuenetako bat, biolinaren eta pianoaren birtuosa alemaniarra da. Hamabi urterekin Yehudi Menuhin biolin saria irabazi zuen eta 2007an Gramophon aldizkariak “Urteko Artista” izendatu zuen. Bere errekonozimendu ugari eta garrantzitsuen zerrendarekin ez luzatzeko, esango dugu biolinean sartuta egon arren, ez dela inoiz pianotik urrundu nahi izan. Munduko areto nagusietan zuzendari onenekin aritu da biolin-bakarlari gisa, nahiz eta noizean behin piano-bakarlari gisa ere aritu den.
Franz Joseph Haydn (1732-1809), konpositore austriarra, bere anaia Michael Haydn ere konpositore bikaina izan zelarik, klasizismoaren oinarri nagusietako bat izan zen (1750-1820). Sei urterekin klabezin eta biolin ikasketak hasi zituen. Zortzi urterekin, Vienako San Esteban Katedraleko koralista gisa onartu zuten, eta musika-ikasketekin jarraitu zuen. Ahotsa aldatu ondoren, lan asko eginez biziraun behar izan zuen, Carl Philipp Emanuel Bachen lanak aztertzen zituen bitartean. Mozartekin adiskidetasun estua izan zuen eta Beethovenen irakasle izan zen. Sonata formaren oinarri nagusiak finkatu zituen, eta baita soka-laukotearen eta sinfoniaren egitura formala. 77 urterekin hil zen Vienan.
Sinfonia. Sinfonia hitza latinezko symphonĭa hitzetik dator, eta hau, era berean, grekerazko συμφωνία (symphōnía), hitzetik dator, eta “kontsonantzia” esan nahi du, διρωνία(diaphοnia) funtzioaren kontra, "disonantzia" esan nahi baitu. Erdi Aroan eta geroago ere, sinfonia hitza zenbait instrumentu deskribatzeko erabili zen, batez ere aldi berean soinu bat baino gehiago sortzeko gai zirenak; «elkarrekin jotzea» esanahi bezala jasoa, hitza XVI. eta XVII. mendeko konpositoreen lan batzuen izenburuetan agertzen hasi zen, eta XVIII. mendearen amaieran hitzak gaur egun ematen zaion esanahi komuna hartu zuen: lau atal edo mugimendu ezberdinez osatutako obra bat, gehienetan orkestrarako konposatua.
101. Sinfonia re maiorrean, Joseph Haydnek konposatutako Londresko Sinfoniak deituriko hamabi sinfonietatik bederatzigarrena da. Erlojua Sinfonia bezala ezaguna da, bigarren mugimenduko tik-tak erritmoaren bidez (8´55´´) erlojua imitatzen duelako. Haydnek Londresera egin zuen bigarren bisitarako konposatu zuen (1794-1795). Bere Londresko Sinfoniekin gertatu zen bezala, publikoaren erantzuna oso sutsua izan zen. Obra beti izan da herrikoia eta maiz agertzen da kontzertu-programetan eta nazioarteko errepertorioko grabazioetan. Sinfonia lau mugimendutan egituratuta dago: I (0´33´´) ADAGIO – (2´20´´) PRESTO .-. II (8´55´´) ANDANTE .-. III (16´35´´) MENUETTO: ALLEGRETTO .-. IV (24´00´´) VIVACE. Gaur Galiziako Sinfonikoak eskainiko digu Richard Egarr maisu britainiarraren gidaritzapean.
Inocente Carreño (1919-2016) musikari, konpositore eta hezitzaile venezuelarra izan zen. Portamarren jaio zen, Margarita uhartean, eta amonak hazi zuen. Kondairak kontatzen zizkion, eta bere jaioterriko irlaren aire tradizionalak abesten zizkion. Lino Gutierrez banda-maisuarekin hasi zen musika ikasten, eta bederatzi urte zituela jo zuen bere bandarekin. Sojo maisuarekin jarraitu zituen ikasketak, Musika eta Deklamazio Eskolan, tronpeta ikasi zuen Federico Williamsekin, Orfeoi Lamasera sartu zen abeslari gisa eta Venezuelako Orkestra Sinfonikora tronpetista gisa, eta 1940an irakasle karrera hasi zuen, musika konposizio zabal eta nazionalistarekin batera. Orkestrarako lau Obertura Sinfoniko, Soka-orkestrarako Suite, Sinfonia Satirikoa, Soka-orkestrarako Elegía, hainbat poema sinfoniko, ahots eta orkestrarako abesti ugari, baita ganbera-musika ere, oboe, txirula, klarinete, tronpa eta fagoterako boskote bat, bi Hari-laukote, flauta eta pianorako piezak, piano bakarrerako piezak (balsak) eta gitarrarako bi suite.
Gaur, Gitarrarako suitea eskainiko dugu, hiru mugimendutan artikulatua: I (1'00") PRELUDIO .-. II (3'36") MADRIGAL .- III (6'22") DANTZA AIREA Marion Sánchez gitarristaren interpretazioan.
Claude-Michel Schönberg (1944) ekoizle, aktore, abeslari, herri musikaren konpositore eta antzerki frantseserako musikagilea da, Alain Boublil libretistarekin egindako kolaborazioengatik ezagunagoa. Idatzi duen musika gehiena abesti frantsesentzat, musikalentzat eta rock operarentzat izan da, 1973an idatzitako La Révolution Francaise bezala, urte horretako ekoizpenean Luis XVI .a erregearen papera interpretatuz. 1974an Le Premier Pas abestiaren musika eta letra idatzi zituen, urte hartan Frantziako herri musikan lehena bihurtu zena, milioi bat kopia inguru salduz, bere abestia berak abestuz. 1980an Miserableak musikala estreinatu zuen, eta 1989an Schönbergek eta Boublilek Londres astindu zuten Miss Saigon musikalarekin. Broadwayrako trantsizioan, show-ak sarrerak agortu zituen (estreinatu aurretik salduta), eta 24 milioi dolar irabazi zituen 1991ko apirilaren 11n estreinatu aurretik. Ikuskizuna 10 Tony Sarietarako izendatua izan zen, musikal onenaren eta jatorrizko libreto onenaren kategoriak barne. 1997an musikal berri bat estreinatu zuen, Martin Guerre, ondoren La Reina Pirata, Margarita eta Cleopatra.
Miserableak Victor Hugoren izen bereko eleberrian oinarritutako musikala da, Claude-Michel Schönbergen musikarekin eta Alain Boublil eta Jean-Marc Natelen letra originalekin frantsesez. XIX. mende hasierako Frantzian girotua, musikalak Jean Valjean indar ikaragarriko preso-ohiaren istorioa kontatzen du, ogia lapurtzeagatik espetxean hemeretzi urte egin ondoren erredentzioa bilatzen duena. Bere iraganaren erruz lan zintzo bat lortu ezinik, Valjeanek apezpiku onbera baten errukiari esker aurkitzen du bere bidea, zeinak bere baldintzapeko askatasuna hautsi eta nortasun faltsu baten pean bizitza berri bat hasteko inspiratzen baitu, Javert inspektorearen jazarpen gupidagabea urteetan zehar jasaten duen bitartean. Ikuskizuna 1980an estreinatu zen Parisko Kirol Jauregian, bost urte geroago Londresera egin zuen salto eta 1987an Broadwayn estreinatu zen. Bere ekoizpena hamabi Tony Sarietarako izendatu zuten (horietatik zortzi irabazi zituen), musikal onena eta jatorrizko libreto onena barne.
Gaur, Surapol Thunyawiboolek gidatutako Nontri Orchestra Windek eskainitako musikalaren aukeraketa bat aurkeztuko dugu, Musika Banda bertsioan.
Denontzako musikari buruzko iradokizunak
Keith Jarrett (Allentown, Pennsylvania, 1945) estatubatuar jazz pianista eta musikaria da. Abangoardiako jazzaren maisuetako bat da, eta haren produkziorik bikainena Kolonian, Parisen, Milanen, Vienan, Tokion eta beste hainbat hiritan zuzenean grabatutako bat-bateko edo inprobisaturiko pieza esorta bat da. Ziur aski, hauek dira bere lanik ospetsuenak; baina musikari birtuosoa dela zalantzan ezin da jarri. Oso moldakorra, Keithek, era berean, Europako barrokoaren egileen musika interpretatu du, hala nola Johann Sebastian Bach edo Georg Friedrich Händelena, bakar-bakarrik edo zenbait taldetan, besteak beste, Michala Petri txirula barrokoaren bertutetsuarekin, Arvo Pärt bezalako egile minimalista garaikidearekin edo Miles Davis bezalako jazzista garaikidearekin, zeinarekin bere karrera hasi baitzuen. Chick Corea, Jan Garbarek, Gary Peacock, Charlie Haden eta Jack DeJohnette, besteak beste ere kide izan ditu. Piano klasikorako, klabikordiorako, klabezinerako eta organorako piezak ere interpretatu ditu. 2018an garuneko bi isuri izan zituen, eta ondorioak utzi zizkioten. 2020an, interpretaziotik erretiratuko zela iragarri zuen.
Totó la Momposina (1940) musirien familia batean jaiotako abeslari kolonbiar bat da; abestia eta dantza sortzetiko zerbait izan ziren berarentzat, adin samurrenetik adierazten zuena. Bere musikak elementu afrikarrak eta indigenak uztartzen ditu, Ameriketan espainiar kolonizazioaren garaian gertatu zen bezala; horregatik, fusio horretatik sortutako erritmoak ugariak izan ziren. Kolonbiako Unibertsitate Nazionaleko Kontserbatorioan ikasi ondoren, Europan barrena ibili zen eta Parisko Sorbonako Unibertsitatean ikasi zuen, baita Kubako eta Habanako Santiagoko beste erakunde batzuetan ere. Kolonbiako abeslari ezagunenetako bat da Latinoamerikan, eta Honoris Causa doktorea Hezkuntzan, Kolonbiako Unibertsitate Pedagogiko Nazionalean.
Pablo Alborán (Málaga, 1989) kantautore eta musikari espainiarra da, eta debutatu zuenetik Grammy Latinos Sarietarako hogeita lau hautagaitza lortu zituen, hiru 2011n. Estudioko sei album, zuzeneko bi album, hogeita hamalau single, hogeita bederatzi musika-bideo eta hainbat musika-kolaborazio kaleratu ditu. 2010ean egin zuen debuta, "Sólo tú" lehen singlea merkaturatu zuenean, eta izen bereko estreinako albumean sartu zuten. 2011ko otsailean kaleratu zuten, eta lehen postua lortu zuen salmentetan egin zuen lehen astean. 1998tik Espainian maila gorenean debuta egin zuen lehen artista bakarlaria izan zen. Parlophone konpainiaren arabera, Pablo Alboránek bere lehen hiru diskoetatik milioi bat baino gehiago saldu ditu munduan bi urte eta erdiko ibilbidean. 2012an Portugalen eta Espainian gehien saldu den artista izan da, bi urtez jarraian (2011 eta 2012).
Adia Chan (1971ko urtarrilaren 21a) Indonesian jaiotako aktore, abeslari eta bozeramaile hongkondarra da. Aita txinatarra eta ama indonesiarra zituen eta bere familia Hong Kongera joan zen bizitzera hiru urte zitueenean. Adia 1985ean hasi zen ikuskizunen munduan, 14 urte zituela. Gainera, TVBko telebista-sareak antolatutako "Sally Yeh"ren ordezkapen-lehiaketa bat irabazi zuen, "Enjoy Yourself Tonight" programaren barruan. Aktore gisa hainbat filmetan lan egin du, bai Hong Kongen, bai Singapurren, baita hainbat telesailetan ere, Txinako kontinentean. Telebistako aurkezle gisa ere lan egin du Jacky Cheungekin batera, "Snow. Wolf. Lake ", mandarinez eta kantonesez transmititua.
Bideo bereziei buruzko iradokizunak
Orgel-Ballett. Tocata, Adagio eta Fuga Do maiorrean, BWV 564 Johann Sebastian Bach konpositore barroko alemaniarrak 1716an Weimarren egindako egonaldian organorako idatzitako pieza da. Instrumentuaren errepertorioko obrarik aipagarrienetako bat da, eta egileak organo-musikaren arloan izan duen lorpen handienetako bat. Obra hiru ahotsetara idatzita dago eta hiru atal nagusitan egituratzen da: I (0'00") TOCATA inbentzio eta gai askeko atala da, oso inprobisatua eta birtuosistikoa, pedalak askotan parte hartzen du eta sarrera nabarmenak egiten ditu bakarlari gisa.- II (5' 50”) ADAGIOA atal lasai da; italiar eragin handia atzematen da.- III (10'31") FUGA egilearen lehen fuga handietako bat da, non egileak forma musikal horretan zuen birtuosismoa antzematen den.
Flavio Salamankak eta Reginaldo Oliveirak koreografiatutako lana da gaur Badengo Estatuko Antzokiko dantzariek eskaintzen digutena: Reginaldo Oliveira, Bruna Andrade, Flavio Salamanka eta Larissa Mota dantziariak, Christian-Markus Raiserrekin organoan.
Jiri Kylián (Praga, 1947) txekiar koreografoa da. Hans van Manenekin, Herbehereetako ballet eskolaren adierazle nagusia da, eta ospe handia izan zuen, 1980ko hamarkadan bereziki. Pragan ikasi zuen eta 20 urterekin beka bat irabazi zuen Londresko Royal Ballet Schoolerako. 1968an Stuttgarteko Balletean sartu zen, John Crankorekin lanean. Han hasi zen koreografo lanetan: bere lehen lana, Paradox (1970), Crankok zuzentzen zuen Noverre Elkartearentzat sortu zen. 1974an, Sinfonietta estreinatu zuen, bere lanik ezagunena, Leoš Janáčeken musikarekin; bertan, koreografia berritzaile bat aurkeztu zuen, lirismo eta musikaltasun handiko estiloak (klasikoa, garaikidea eta folklorikoa) nahastuz. 1976an Nederlands Dans Theatreko zuzendari artistiko bihurtu zen. Symphony of Psalms lanarekin Olivier Award saria irabazi zuen 1978an Londresen. 1992an bere konpainia sortu zuen eta 2008an Beatriz erreginak Arte eta Zientzien Ohorezko Domina eman zion.
Jiri Kilianen Sinfonia Re tonalitatean, Haydnen 101. sinfonia (Mugimenduak: I (0'43"), II (7 24") eta III (15'06")) eta 73. Sinfoniaren (IV. Mugimendua (21´03”) baturaz eta koreografiaz osaturiko musikalana da. Aurkezten dugun bertsioa Nederlands dans Theater dantza garaikideko konpainia holandarrak eskaintzen digu.
Sugea eta Beltza (La Culebra eta La Negra). Sugearen Dantzan ("05") jatorri prehispanikoko dantza folklorikoa da, eta gaur egun k'iches' herrixketan egiten da, herriko jaietan. Dantza horren lehen aipamena frai Francisco Ximénezek egin zuen, 1722an. Geroago, XX. mendearen lehen erdian, Samuel K. Lothrop eta Franz Termer etnografoek ikertu zuten.
Beltzaren soinua (3'16") Mexikoko mendebaldeko konposizio tradizionala da, eta gaur egun Tepic hirian du jatorria, Nayarit estatuko hiriburuan, Mexikon. Bere bertsio ezberdinengatik da ezaguna, bereziki mariatxiena. Nazioarteko ospea lortu zuen Blas Galindo musikagile jalisziarrak, 1940an, Sones de mariachi bere ganbera-orkestrarako obran bildu zuenean; beraz, Mexikoko folklorearen ordezkari bihurtu da nazioartean. Izan ere, ohikoa da mariatxi bat edozein ekitalditan oinez sartzea eta konposizio hori interpretatzea.
Euskal dantzak, euskal kulturaren zati oso garrantzitsua eta folklorearen funtsezko zatia dira. Lurralde historiko edo probintzia bakoitzak bereak ditu, eta herri bakoitzak jai nagusietan dantzatzeko ohitura du. Dantza aipagarrienen artean, erromeria edo plazako dantzak aipatuko ditugu, erromerietan egiten ziren dantzetan oinarritutakoak eta parte hartze herrikoia eta bat-batekoa zutenak. Mota bereko Europako dantzekin antzekotasun nabaria dute ezpata-dantzek. Jaien amaiera, ziklo baten amaiera eta beste baten hasiera markatzeko egiten diren festa amaierako dantzak. Dantza tradizionalen artean, Agurra, Fandangoa, Banakoa, Zortzikoa eta Arin Arina aipatu behar ditugu.
Gau Ibar Aide Taldeak Gorretsi Dantza eskaintzen digu.
Umeentzako musikari buruzko iradokizunak
Testu hauek egiteko Wikipediako hainbat artikulu erabili dira.
Videomusicalis-eko testuak, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez eginda daude.
