Musika klasikoan hasiberrientzako iradokizunak
Jean-Baptiste Lully (1632-1687) italiar jatorriko frantziar musikagilea izan zen (Florentzian jaioa) eta 21 urterekin frantziar naturalizatu zen (bere benetako izena Giovanni Battista Lulli zen). Laster nabarmendu zen biolinista eta dantzari gisa, eta hogei urterekin Luis XIV.aren zerbitzura sartu zen errege-familiako musika-zuzendari gisa; ordutik aurrera, berebiziko garrantzia izan du ballet klasikoaren garapenean. Gainera, operaren esentzia berritu zuen, eszenaratzean solemnitate handiagoarekin, testuaren argitasunean eragin sendoarekin eta ballet eta abesbatzetan lanketa zainduarekin. Bere ekoizpen musikala hiru zutabetan oinarritzen da: opera, balletak eta musika erlijiosoa.
Le Bourgeois Gentilhomme (Gizon burges jentila), Molièrek Jean-Baptiste Lullyren musikarekin egindako bost ekitaldiko komedia-balleta da; Molièren konpainiak 1670eko urriaren 14an estreinatu zuen Luis XIV.aren gortean, Chambordeko gazteluan.
Gaur Turkiarren Zeremoniarako Martxa eskainiko dugu, Frankfurt Irratiko Sinfonikoak interpretatua, musika barrokoan aditua den Emmanuelle Haïm irakasle klabezinistaren eta orkestra-zuzendariaren gidaritzapean, zeinak emanaldi garrantzitsuak izan dituen Berlingo Filarmonikoaren, Chicagoko Operaren edo BBCko Promsen buru bezala, besteak beste.
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) musika konposizioko hiru erraldoietako bat da, Bach eta Beethovenekin batera. Haur prodijioa, Salzburgon jaioa, sei urterekin teklatua eta biolina menderatzen ditu eta konposatzen hasten da. Leopold bere aitak bira nekagarrietan erakusten du Europako hainbat gortetan. Konpositore emankorra izan zen (bost urte zituenetik hil zen arte idatzitako 600 lan baino gehiago ditu), eta mota guztietako musika-generoak landu zituen: piano-lanak, ganbera-musika, sinfoniak, obra kontzertanteak, obra koralak, operak, … guzti-guztiak, bere generoko maisulanak. Bere operak, Txirula Magikoa, Don Giovanni, Cosi fan Tutte, eta Figaroren ezteiak, mundu osoko 10 opera ospetsuenen artean daude. Vienan hil zen 35 urte zituela.
Mozarten lanen katalogoa edo Köchel katalogoa (Köchel Verzeichnis, alemanez) Ludwig von Köchelek sortu zuen 1862an eta Wolfgang Amadeus Mozart-ek konposatutako musika lanak zerrendatu zituen. Mozarten lan bakoitza K. edo KV laburdura aurretik duen zenbaki batek izendatzen du; zenbaki horrek bere sorkuntzaren ordena kronologikoa izendatzen du, eta obra gehienetarako balio du, nahiz eta Mozarti oker egotzitako beste autore batzuen lan batzuk agertzen diren ere, eta oraindik aurkitu ez diren beste benetakoak aipatzen ez dituen.
Felix Klieser besorik gabe jaio zen tronpa jotzaile profesional alemaniarra da. Ezkerreko oina balbulei eragiteko erabiltzen du, eta ez du gorputz-adarrik jartzen kanpaiaren barruan. Hori ez dator bat instrumentu hori tradizioz jotzeko moduarekin. Gazte honek publikoaren txaloak eta kritika bereganatu ditu, jotzeko orduan duen talentu ikusgarriari esker. Horrekin mundu osoan gailentzea lortu du, beste behin ere ezintasunak ametsak zapuzten ez dituela erakutsiz. 2014an ECHO Classic saria jaso zuen artista gazte onenaren kategorian, liburu autobiografiko bat argitaratu zuen eta 2016an Schleswig-Holsteingo Musika Jaialdiko Leonard Bernstein saria jaso zuen. (Mundiarioko artikulu batetik jasoa)
Gaur lehen mugimendua eskainiko dugu, Allegro, Re maiorrean, K. 412, Wolfgang Amadeus Mozartena, Felix Klieserrek interpretatua, Salzburg Kameratak lagunduta.
Harold Arien (1905 - 1986) musika herrikoiaren konpositore estatubatuarra izan zen, 500 abesti baino gehiago konposatu zituena. Buffalon (New York) jaioa, txikitatik ikasi zuen pianoa jotzen, eta banda bat osatu zuen gaztetan. Arrakasta lortu zuen piano-jotzaile eta abeslari gisa, eta hogei urte bete zituenean New Yorkera joan zen, vodevil laguntzaile gisa lanean arituz. 1929an, Arienek bere lehen abesti ezaguna konposatu zuen, "Get Happy" (Ted Koehlerren letraz). 1930eko hamarkadaren hasieran eta erdialdean, Arien eta Koehlerrek ikuskizunak idatzi zituzten Cotton Clubarentzat, Harlemgo gaueko klub ezagun batentzat, baita Broadwayko musikalentzat eta Hollywoodeko filmentzat ere.
Over the Rainbow. 1930eko hamarkadaren erdialdean, Arien ezkondu egin zen eta gero eta denbora gehiago eman zuen Kalifornian, film musikaletarako idazten. Une horretan hasi zen Yip Harburg letragilearekin lanean; 1938an, Metro-Goldwyn-Mayerrek kontratatu zuen taldea Oz-eko magoa filmerako abestiak konposatzeko, Over the Rainbow ospetsuena dena, jatorrizko abesti onenaren Oscar saria irabazi zuena; gainera, Over the Rainbow abestia, RIAAk eta NEAk, XX. mendeko lehen abesti gisa bozkatua izan zen.
Gaur Claire Bucelle biolinistarekin eta Dominique Le Guern pianistarekin biolinerako eta pianorako bertsioan eskainiko dugu abesti hau.
Albert J. Alcaraz Pastor (Alacant 1978). Piano, biolin, kantu eta konposizio ikasketak egin zituen Novelda, Elda eta Alacanteko kontserbatorioetan. Musika Irakasle ikasketak ere burutu zituen Alacanteko Unibertsitatean; gainera, beste irakasle ospetsu batzuekin ikasi du. Enkarguz eta hainbat lehiaketatarako idazten du, eta bere koru-lanak mundu osoko abesbatzek interpretatzen dituzte, batzuk ziklo edo jaialdi esanguratsuetan. Gaur egun, Kantuko eta Zuzendaritzako goi-mailako ikasketak egiten ari da CSMn, A. Martín eta E. Sánchez maisuekin, eta Orfeó St. Joan, AE Vocalis eta Cor Xivarri-ko zuzeundaria da. (CM Ediciones Musicales S.L.ren artikulutik jasoa)
Landarbaso Abesbatza 16 eta 36 urte bitarteko gazteen talde koral gisa eratu zen 1991n. Gaur egun, 100 kide baino gehiago dituzten hiru taldek osatzen dute elkartea: Kontari (8-14 urte), Landarbasoko Dizdizka Taldea (15-21 urte) eta Landarbaso Abesbatza (17-45 urte). Proiektu erakargarri eta originalak berritzearen eta garatzearen aldeko apustu argian, Landarbasok aldaketa sendo bati ekin zion bere proiektuen antolaketan, prestaketan eta interpretazioan, sorpresaz beteriko ikuskizun baten barruan egindako musika-emanaldi bat ulertuz, non ikusleak proposamen musikal lotu eta trinko batek xurgatuko zituen. (Landarbaso Abesbatzaren webgunetik jasoa).
Gaur Landarbaso Abesbatzak, Alkaraz gidari duelarik, Tolosako Abesbatzen Nazioarteko 43. Lehiaketan eskaini zuen Artzainaren kantua (Canción del pastor) eskainiko digu.
Musika klasikoari buruzko iradokizunak
Élisabeth Jacquet de La Guerre (Paris, 1665 - Paris, 1729) klabezin frantsesaren konpositore eta interprete ospetsua izan zen, Claude Jacquet eta Anne de la Toucheren alaba, biak interpreteen, irakasleen eta klabe-eraikitzaileen familietatik etorritako musikariak. Élisabeth oso goiz hasi zen tekla-instrumentuak interpretatzen, eta aitak bost urterekin aurkeztu zion Luis XIV.ari. Laster joan zen Versaillesera, Madame de Montespanen eskaintza bat onartuz, Frantziako erregearen maitalea zena, eta han geratu zen, Frantziako gorteari bere musikaz gozatzen, ezkondu zen arte. 1684an Marin de La Guerre organistarekin ezkondu zen, eta Parisera joan zen bizitzera. Kontzertu publiko eta pribatuetan jarraitu zuen, klabezin jotzaile gisa ikasgai partikularrak emanez eta obrak konposatuz.
Céphale et Procris opera da horren adibide bat; Versaillesko gorteak enkargatutako ballet bat ere egin zuen, Les jeux à l 'honneur de la victoire, zoritxarrez kontserbatzen ez dena. 1687 inguruan klabezinerako piezen liburu bat argitaratu zuen. Bertan, teklatu ospetsuenetarako dantza frantsesen suite batzuk agertzen ziren, Preludioak, Chaconak eta Tocatak barne. 1700. urtean alargun geratu zen eta hamar urteko seme bakarra ere galdu zuen; 1707ra arte Élisabethek konposatzeari utzi zion; urte horretan argitaratu zuen bigarren klabezin-liburua. Gainera, italiar forma berrietan murgiltzen da bere Biolinerako trio sonatekin eta bere kantatekin. 1715ean argitaratu zuen bere azken lan handia, Cantates françaisesen hirugarren liburua. Bere azken obra ezaguna Luis XV.a erregea baztanga infekzio batetik osatu zela ospatzeko konposaturiko korala izan zen, eta horrek konpositore gisa lortu zuen prestigioaren ideia bat ematen digu. Ordutik eta 1729ko ekainaren 27an hil zen arte, Élisabeth Jacquet de La Guerre pixkanaka bizitza publikotik erretiratzen joan zen.
Gaur bere bi biolinerako, txelo eta kontinuorako 2. Sonata Sib maiorrean eskainiko dugu, Adriane Post eta Boel Gidholm, biolinak; Lisa Terry, biolontxeloan; Naomi Gregory, klabezinean eta Deborah Fox, tiorban daudelarik.
Franz Benda (1709-1786) Staré Benátkyn jaio zen, Bohemian, Txekian; Georg Benda konpositorearen anaia da. Gaztetan koralista izan zen Pragan eta ondoren Errege Kaperan, Dresden. Aldi berean, biolina ikasten hasi zen, eta jaietara, azoketara eta abarretara joaten zen musikari talde batekin bat egin zuen. Hemezortzi urterekin, bizitza ibiltari hori utzi eta Pragara itzuli zen, eta, gero, Vienara joan zen. Han, Johann Gottlieb Graunekin jarraitu zituen biolin ikasketak, Giuseppe Tartiniren ikaslea baitzen. Bi urteren ondoren, kapera-maisu izendatu zuten Varsovian. 1732an, Federiko Handiaren zerbitzura sartu zen, orduan Prusiako printze oinordekoa zena, zeinarekin bizitza osoa eman zuen. Printze oinordekoaren orkestrako kide izan zen, eta gero erregearen kontzertino bihurtu zen. 50.000 kontzertu inguru jo zituen berrogei urtez. Bendak eskatuta, Federikok bere gurasoak eta anai-arrebak Potsdamera joatea baimendu zuen, protestante gisa Bohemian erlijio-jazarpena jasan zutenean. Bendak maisuki menperatzen zituen biolinaren interpretazioaren zailtasun guztiak, eta haren exekuzioaren azkartasuna eta nota zorrotzenen gozotasun leuna paregabeak ziren. Ikasle asko izan zituen eta obra ugari idatzi zituen, batez ere biolinerako ariketak eta ikasketak. Benda Nowawesen hil zen, Potsdametik gertu dagoen kolonia txiki batean, Federiko Handiak ezarria Bohemiako erlijio jazarpenetik ihesi zihoazen errefuxiatu protestanteak hartzeko.
Gaur, Flautarako kontzertua Mi minorrean eskainiko dugu, Andrea Bertalan hungariar txirulariaren interpretazioan, Capella Savariak lagunduta, hiru mugimendutan egituratua dagoen Bendaren Kontzertua: I (0 '00 ") ALLEGRO CON BRIO .-. II (7' 38") ADAGIO UN POCO ANDANTE .-. III (13 '41 ") PRESTO.
Gioachino Rossini (1792-1868) 39 opera, abesti ugari, piano lan batzuk eta musika sakratu pixka bat egin zituen italiar konpositorea izan zen. 12 urterekin hasi zen konposatzen. 1812an Milango Scalak kontratatu zuen, eta arrakasta gogoangarria lortu zuen La piedra de toque-rekin; hurrengo urtean Venezian bere lehen opera serioa estreinatu zuen, Tancredi; eta handik gutxira, beste arrakasta handi bat estreinatu zuen, La italiana en Argel. 1815ean, Napolin, erregulartasunez eta estutasunik gabe idazten du, entsegu eta data zehatzekin. 1822an Vienara joan zen eta han Beethoven miretsia ezagutu zuen. Vienatik Londresera, eta jarraian Parisera itzuli zen; eta bere azken opera, Guillermo Tell, estreinatu ondoren, 37 urte zituela, ospe handiko eta ekonomia goraldi betean utzi zuen opera. 77 urterekin hil zen.
Mosè in Egitto (Moises Egipton) hiru ekitaldiko opera bat da, Gioacchino Rossiniren musikarekin eta Andrea Leone Tottolaren italierazko libretoarekin, 1760ko Francesco Ringhieriren L 'Osirideren obra batean oinarritua. 1818ko martxoaren 5ean estreinatu zen Napoliko San Carlo Antzoki berreraiki berrian. Azione tragiko-sakratutzat hartuta, oratorioaren ezaugarri batzuk zituen drama sakratuak Garizuman interpretazio dramatiko sekularren debekuak saihestea ahalbidetu zuen. Rossinik Napolirako opera berrikusi zuen 1819an, Moisesen "Dal tuo stellato soglio" otoitz-aria sartu zuenean, garaiko opera-pieza ezagunenetako bat bihurtu zena; Niccoló Paganiniri biolin eta pianorako bariazio batzuk inspiratu zizkion, eta kontzertu moduan bizirauten du. Rossinik 1827an zabaldu zuen obra, oraingoan frantsesezko libreto batekin. Moïse et Pharaon, ou Le passage de la Mer Rouge (Moises eta Faraoia, edo Itsaso Gorriaren gurutzaketa) lau ekitalditan banatzen da, ballet batekin. Parisen estreinatu zen martxoaren 26an.
Trama K.a. 1230. urte inguruko Egipton gertatzen da. Operaren oinarria israeldarren Egiptoko Exodoa izan zen, Moisesen gidaritzapean. Operarako erakargarriagoa izan zen maitasunezko gai baten bidez osatzen da, non faraoiaren semeak, Amenofisek (tenorrak), bere martxa eragozteko asmoa zuen, Anaïs israeldarra (sopranoa) maite baitzuen. Opera eszena ilun batekin irekitzen da, Moisesen otoitzak iluntasunaren izurritea desegiten duen bitartean, eta Itsaso Gorriaren ikuskizuna irekitzean eta Faraoiaren hezurrak itotzen amaitzen da, zeinak "isekazko uluak eragin zituen" estreinaldiko eszenaratzearen makineria baldarragatik, operak akats teknikoak gainditu eta arrakasta izan zuen arren.
Gaur, Simon Bolivar Sinfonikoak eta Simon Bolivar Abesbatzak, Christian Vasquez venezuelar maisuak gidatuta, Gioachino Rossiniren Moises Egipton opera estreinatuko dute Venezuelan.
Tan Dun (1957) Txinako musika klasiko garaikideko konpositorea da, New Yorken bizi da, eta Wò hǔ cáng lóng filmetako soinu-bandengatik da ezaguna. Horri esker, Oscar saria, Grammy saria eta Bafta saria irabazi zituen, baita Herorengatik; baita El Día del Milenio (2000 Today) filmaren transmisiorako eta 2008ko Beijingeko Joko Olinpikoen Inaugurazio Ekitaldirako musikarako ere. 2013an, UNESCOko enbaxadore izendatu zuten. Tōru Takemitsu bezalako musikariekin ikasi zuen, bere musikaltasunean eta musika estiloaren zentzuan eragin handia izan zuena. Sinfoniak, kontzertuak, operak eta musika idatzi ditu soinu-bandentzat.
Orkestrarako kontzertua. Nahiz eta kontzertu bat instrumentu solista batentzako edo gehiagorentzako musika-pieza izan orkestra oso batek lagunduta, zenbait konpositorek Orkestrarako kontzertua izenburu kontraesankorra duten obrak idatzi dituzte. Titulu hau orkestrako hainbat instrumentu edo atal indibidualen tratamendu solista eta birtuosoa nabarmentzeko aukeratu ohi da, piezan zehar instrumentuen aldaketa azpimarratuz. Sinfonia kontzertatzailearen aldean, ez dago bakarlaririk edo konposizioan zehar berdin irauten duen bakarlari talderik.
Gaur Tan Dun-en obra eskainiko dugu NEC Philharmoniaren bertsioan, Hugh Wolff maisu estatubatuarraren gidaritzapean.
Denontzako musikari buruzko iradokizunak
Willie Dixon (1915-1992) baxu-jotzailea, abeslaria, musikagilea, blues ekoizle diskografikoa eta boxeolari estatubatuarra izan zen, Misisipiko Vickburgen jaioa. Chicagoko Chess Records diskoetxeko musika-ekoizlea izan zen, eta Chicago bluesaren sorreraren adierazle nagusietako bat izan zen. Bigarren Mundu Gerraren ondorioz armadan izena emateari uko egin ziolako gelditu zen ikasten eta baxua jotzen aurrera egin zuenean; horregatik, hamar hilabetez espetxeratu zuten.
Gerra ostean, Baby Doo Caston baxuko irakaslearekin elkartu zen berriro, eta, pixkanaka, blues artista oparo eta miragarria bihurtu zen; "Ni naiz bluesa" ere aipatu zuen. Bere kalitateagatik nabarmendu zen baxua jotzerakoan; era berean, Chuck Berryren lehen grabazio askotan aipatzen da, bluesaren eta rock-and-rollaren sorreraren arteko harremanaren beste froga bat emanez. Bestalde, 1960ko hamarkadako R&B musika taldeek Dixonen abestietan inspirazioa bilatu zuten etengabe. Dixon 1992an hil zen, bihotzekoak jota, Burbanken (Kalifornia), eta Alsp-eko (Illinois) Burr Oak Cemeteryn lurperatu zuten.
Lila Downs (Heroica Ciudad de Tlaxiaco, Oaxaca, 1968ko irailaren 9a) mexikar abeslari, konpositore, ekoizle, aktore eta antropologoa da. Gaztelaniaz eta ingelesez abesteaz gain, melodiak ere jotzen ditu bere herrialdeko bertako hainbat hizkuntzatan, hala nola mixteco eta zapoteco, bai eta maia, purépecha eta nahuatl ere. Mexikoko eta jatorrizko herrietako sustraiak aldarrikatzen ditu, Oaxacako musika erregionalaz gain. Downsek behin irabazi du Grammy Saria eta beste bitan izendatu dute; bost Grammy Latino sari ere irabazi ditu. Bere aktore ibilbidean, hiru film eta bi dokumentaletan parte hartu du. Mexikoko emakumezko artistarik garrantzitsuenetako bat da, Forbes aldizkariaren arabera.
Idir (1945 - 2020) Aljeriako abeslaria izan zen, amazig edo bereber musikaren adierazgarrietako bat. Artzain baten semea, Ait Lahcènen jaio zen, Kabilian, Aljeriako ekialdean. Geologia ikasi zuen, baina bere karrera musikara bideratu zuen. 1973an, kasualitatez, Radio Alger bisitatu zuen ordezkapen bat egiteko, eta V vava Inouva bere bereber abestia entzun eta ospetsu egiten hasi zen. 1975ean Parisen instalatu zen hurrengo urtean argitaratutako lehen albuma grabatzeko, Pathé Marconi diskoetxearekin. 1999an "Identités" disko berria aurkeztu zuen, herrien arteko elkarrizketa eta anaitasuna aldarrikatuz. Aljeriako erregimenarekin harremanak ez ziren errazak izan amazig nortasun-aldarrikapenaren ondorioz. Parisen hil zen 2020ko maiatzaren 2an.
C.C. Catch (1064), Eurodisco musikako abeslari germaniar-herbeheretarra da, konpositorea izateaz gain. Ossen (Herbehereak) jaio zen 1964ko uztailaren 31n, eta hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran Alemaniara joan zen bizitzera familiarekin. 1980an Optimal izeneko neska laukote bateko kidea izan zen. Horren ondoren, 1985etik Dieter Bohlenekin musikalki lan egin zuen C.C. Catch izenarekin. Dieter Bohlen izan zen, hain zuzen ere, bere grabazioen indar gidatzailea, bere abesti guztiak idatzi eta ekoizten baitzituen. Hori izan zen 1989an elkarrekin egindako lana amaitzeko arrazoi nagusia: Catchek sormen prozesuan parte hartu nahi zuen bere materialarekin lagunduz, baina Dieter ez zegoen ados. Dieterrekin zuen harreman musikala amaitu ondoren, abeslariak bere ibilbidearekin jarraitu zuen, baina arrakasta moderatuagoarekin.
Bideo bereziei buruzko iradokizunak
Johann Strauss (semea) (1825-1899) austriar konpositorea izan zen, Johann Straussen semea eta, Josef Strauss eta Eduard Strauss konpositoreen anaia. Bizitzan zehar “balsaren errege” bezala ezagutua, funtsezko faktorea izan zen balsaren bilakaeran eta sofistikazioan, baserritar dantza izatetik Gorte Inperialeko entretenimenduzko dantza izatera pasatuz. Familiako ezagunena da bere bals, polka eta martxengatik; opereta batzuen konpositorea ere bada. Aitak bere semea musikari baten bizitza estutik pasatzea saihestu nahi zuen, eta, horregatik, amak lagundu zion eta musikan zentratzera animatu zuen. Bere obra Vienako Orkestra Filarmonikoaren Urteberriko Kontzertuan urtero eskaintzen den errepertorioaren oinarria da.
Saguzarra, hiru ekitaldiko opereta komiko bat da, Johann Straussen (semea) musikarekin eta Carl Haffner eta Richard Genéeren alemanezko libretoarekin. 1874ko apirilaren 5ean estreinatu zen Vienako (Austria) Theater an der Wien antzokian. Lana Julius Roderich Benedixen Das Gefängnis (Presondegia) izeneko komedia alemaniar batean oinarritzen da, aldi berean vodevil batean oinarritzen dena, Henri Meilhac eta Ludovic Halévyren Le Réveillon; Carl Haffnerrek itzuli zuen alemanera, Vienan ekoitzitako antzezlan gisa, Le Réveillon (Gauerdiko oturuntza bat); baina, Frantzia-Prusiako gatazkaren eta haren ondorioen testuinguruan, arazoak sortu zituen bere ezaugarri frantsesengatik, eta arazo horiek Johann Straussentzat libreto bat bezala egokitzean konpondu ziren, zeinak Le Réveillon Vienako festa batera eraman zuen.
Gaur, aipatutako operetaren 2. ekitaldiko pas de deux eskainiko dugu, Roland Petitek koreografiatutako bertsioan. Bertan, Alessandra Ferri (1962), Carla Fraccitik dantzari italiar handienatzat jotzen dena, eta Massimo Murru (Milango Teatro de la Scalako izarra) dira protagonistak.
Filipinetako dantzen ezaugarri nagusia kultura-aniztasuna da, eskualdearen arabera estilo desberdinak baitituzte. Kultura, erritu eta gizarte adierazpide bat dira, askotan jai eta ospakizunekin lotuak. Filipinetako dantzek sarritan musika tradizionala, janzkera koloretsua eta mugimendu erritmikoak erabiltzen dituzte, eragin indigena zein kolonialak islatuz.
Bayanihan National Dance Company of The Philippines. Filipinetako dantza-konpainiarik zaharrena da; sari ugari jaso ditu, bai nazio mailan, bai nazioartean; Guillermo Gómez Riverak "Filipinetako ia dantza, janzkera eta abesti guztien gordetzailetzat" jo du. Konpainia 1957an sortu zuen Helena Z. Benitezek, eta 1958ko maiatzaren 27an debutatu zuen Bruselako Munduko Azokako Expo '58an, orduko presidenteak, Ramon Magsaysaysayk, eskatuta. Ordutik, gutxienez 14 bira garrantzitsu egin dituzte Afrikan, Asian, Australian, Europan, Estatu Batuetan eta Ekialde Ertainean. Mundu osoko 6 kontinente, 66 herrialde eta 700 hiritan aurkeztu da, Filipinetako eta beste herrialde batzuetako dantza folklorikoak interpretatuz. Taldearen izena filipinar bayanihan hitzetik dator, «guztion onerako elkarrekin lan egitea» esan nahi duena. Filipinetako dantzaren arloan egindako ahalegin aitzindariak eta nazioartean lortutako arrakasta aintzatesteko eta balioesteko, Filipinetako herriak, 10. Kongresuaren bidez, RA 8626 aldarrikatu zuen, eta Filipinetako Dantza Konpainia Bayanihan izendatu zuen Filipinetako Dantza Folklorikoaren Konpainia Nazional.
Marinera bikote dantza solte mistoa da, zapiengatik berezia eta Peruko kostaldeko ezagunena. «Aragoiko jotatik, zamacuekatik eta jatorri indigena duten beste batzuetatik dator, eta konnotazio nazionalista hartzen du bere gain, berezko nortasuna duen perutar musikaren bertsio bihurtzeko». Hispaniar-indigena-afrikar mestizajearen erakusgarri da, besteak beste, eta hainbat jatorriri eta bilakaerari buruzko teoriak edo korronteak hartzen ditu kontuan. 1986ko urtarrilaren 30ean, Peruko Kultura Institutu Nazionalak (INC) marinenaren koreografia- eta musika-formak Kultura Ondare Immaterial izendatu zituen eskualdeko aldaera guztietan, eta hori izan zen Peruko Estatuak emandako ordena horretako lehen deklarazio-egilea. 2012an, Peruko Errepublikako Kongresuak urriaren 7an Marinera Eguna ospatu zuen.
Chuscada Ancashina. Huayno ancashino «chuscada» Peruko Andeetako musikaren generoetako bat da, Ancash eskualdeko erdialdeko eta ekialdeko mendilerroetakoa. William Tamayo Angeles idazleak hau idatzi zuen: "Simon Bolivar askatzailea Carazetik Yungayra 1824ko ekainaren amaieran bidaiatzen ari zenean, nekazari bikote batzuk aurkitu zituen Punyanen, bide ertzean dantzan. Mugimenduen grazia eta musuzapien asaldura erritmikoa ikustean, esan zuen: "Bai txuskada ederra!", bere garaiaren adierazpen venezuelarrean esan nahiari aipu eginez (edertasuna graziaz eta pikardiaz esan nahi du)". Ordutik, eta bere omenaldian, ankashinoek beren huaynoa bereiztea erabaki zuten, "txuskada" ere izendatuz.
Kathak Indiako dantza klasikoen formetako bat da. Ipar Indiako bardo nomadetan du jatorria, kathakak edo ipuin-kontalari izenez ezagutzen direnetan. Gaur egun, dantza honek erritu-dantzen eta tenpluen ezaugarriak ditu, baita bhakti mugimenduaren eragina eta persiar dantzaren eta Asia erdialdeko dantzaren ezaugarriak ere, XVI. mendean eskuratuak, Mogol aroko errege-gorteek inportatuak. Kathak izena sanskrito hitzetik dator, “historia” esan nahi duena, eta katthaka: "istorio bat kontatzen duena". Terminoa gaur egun ezagutzen dugun estilorako erabiltzen hasi zen XX. mendearen hasieran. Hiru gharana nagusi edo kathak eskola daude, eta leinu bati jarraitzen zaio: Jaipur, Lucknow eta Varanasiko gharanak, hurrenez hurren Kachwaha Rajput erregeen gorteetan jaiotakoak, Oudh eta Varanasiko Nawabak. Hiru gharana handietako elementuak amalgamatzen dituen Raigarh gharana bezalako gharana berriagoei gehitzen zaizkie eta konposizio bereizgarriengatik ospetsu egin zen.
Kathak taldeko dantzariak, Tanmoyee Chakrabortyk, Nritya paksha interpretatu zuen hemen, 14 matrako (denborak) taal batean oinarrituta. Kathak Uttar Pradesh-eko (India) dantza tradizionala da. Kathak hitzak istorioa/kontakizuna esan nahi du; Kathak taldeko dantzariek istorio bat kontatzen dute beren dantzaren bidez. (Bideoaren oineko iruzkinetatik jasoa)
Umeentzako musikari buruzko iradokizunak
Testu hauek egiteko Wikipediako hainbat artikulu eta Adimen Artifizialeko informazio puntualak erabili dira.
Videomusicalis-eko testuak, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez eginda daude.
