Uztailaren 6ko eguerdiko 12:00etan San Fermin Jaien hasiera
Musika klasikoan hasiberrientzako iradokizunak
Biribilketa Kalejira, Kalejira, Martxa, Martxea, Karrikadantza, Euskal Martxa... izen asko errealitate bakarra adierazteko, termino horien esanahia oso arrunta da: martxa arina, normalean 6/8 konpasean idatzia (batzuetan 2/4 konpasean). Esaldiak karratuak dira, hamasei konpasekoak, nahiz eta askotan zortzi konpas errepikatzen dituzten, gehienetan aurrekari eta kontsekuente egitura dutenak. Oro har, Europako musika erudituaren baldintza guztiak betetzen dituzte (Auñamendiko Eusko Entziklopediatik jasoa).
Gainzako Biribilketa, sanferminetan jotzen den lehen pieza da, udaletxeko atarian Txupinazoa egin ondoren, La Pamplonesaren (Udal Banda) eta Iruñeko eta Nafarroako txistularien eskutik.
Manuel Gainza. 1885eko maiatzaren 18an Tolosan jaio eta 1943ko apirilaren 1ean Getxon hil zen musikari gipuzkoarra. Gorriti eta Mokoroaren ikaslea, Sestaoko parrokiako organista eta Portugaleteko Lan eta Kultura Orfeoiaren eta Koral Elkartearen zuzendaria ere izan zen (1906-1907). 1926an Algorta/Getxoko Biotz-Alai Abesbatzaren sorreran ere islatu zen abesbatzen munduarekin zuen lotura. Bestalde, bandarako eta txisturako obrak konposatu zituen, eta, aldi berean, hainbat harmonizazio egin zituen. Bere konposizio eta moldaketa batzuk Txistulari aldizkarian argitaratuta daude (Auñamendi Eusko Entziklopediatik jasoa).
Pablo Sarasate (1844-1908) Iruñean jaiotako biolinerako konpositore eta birtuosoa izan zen. Haur goiztiarra, gurasoek, bere semearen musika-gaitasunez jabetuta, biolinaren ikasketetan trebatu zuten; ikasketa horiek Madrilen eta Parisen sakondu zituen. 1859an bere ibilbide publikoa hasi zuen Europa eta Amerika osoan zehar kontzertuak emanez eta hil arte aktibo mantenduz. Bere ospe unibertsala agerian geratu zen, musikari handi batzuen partituretako eskaintzarekin, hala nola Max Bruch, Camille Saint-Saëns, Édouard Lalo, Henryk Wieniawski, Antonín Dvořák eta beste batzuenetakoetan. Biarritzeko «Villa Navarra» etxean hil zen 1908an, 64 urte zituela.
Nafartar Jota. Diario de Navarra egunkarian (1966), Jose Maria Iribarren idazleak argitaratu zuenez: “Nafarroako jota, Nafarroako ariman sartzen hasi zen 1885eko kolera-epidemian. Tafallak jotan du bere medikuntza; sufre-sutondoen ondoan, animo horiek epeltzeko errondailak daude.” Horrela, jotak Nafarroarekin bat egiten du, eta bereziki, Erriberarekin. Horri guztiari, Manuel García Matosek honako hau gehitzen dio: “Nafarroako Jotak ahaidetasun estua du aragoierarekin; baina esaldien ondulazio lineal handiagoa du, melisma ugariago eta luzeagoekin, eta ez dago haren erregulartasun metrikoari lotuta. Aragoikoak baino preziosismo melodiko handiagoa du, eta sarrera eta instrumentu-aldaketak ere desberdinak dira.
Nafarroa, Sarasatek bi biolin eta orkestrarentzat idatzitako jota nafartarra da, eta gaur, Matjaž Bogataj eta Oksana Pečeny-k interpretatzen dute, Gymnasium Kranj Orkestra Sinfonikoarekin batera, Primož Zevnik maisuaren zuzendaritzapean.
Franz Liszt (1811-1886) piano-jotzaile bikaina eta konpositore hungariar arrakastatsua izan zen, eta bere lanek urteetan zehar iraun dute; pianorako obrak, bakarkakoak zein kontzertanteak konposatu zituen, orkestra-lanez gain; horien artean bere poema sinfonikoak nabarmentzen dira, bere musika-forma nagusia dena. Liszten aitak, musikari zaletuak, zazpi urte zituela eman zion pianoko lehen klasea. 1820ko urrian eta azaroan, bederatzi urte zituela, Sopron eta Bratislavako kontzertuetan agertu zen. Bere aitak lortu zuen Franz, Esterházyko Etxeko Gortearen aurrera eramatea haur prodijio bezala. Europa osoan ospetsua izan zen XIX. mendean; bere garaikideek zioten bere garaiko piano-jotzailerik aurreratuena eta garai guztietako handiena zela.
2. Hungariako Rapsodia, S. 244/2, Lizten hemeretzi Rapsodia hungariarren parte da. Piano-jotzaileari bere birtuosismoa erakusteko aukera ematen dio, publikoa izugarri erakartzen duen aldi berean. Lanak bi zati ditu: (0´7´´) LASSAN eta (5´07´´) FRISKA (hungarieraz: lassú - astiro; friss - arin). Do sostenido minorrean idatzita dago eta Ladislas Teleky kondeari ("au Comte Ladislas Teleky") eskainia dago. 1847an konposatu zuen Senff and Ricordik, eta 1851n argitaratu zuen lehen aldiz pianorako pieza gisa. Rapsodia hori marrazki bizidunetan eta hainbat filmetan erabili da, eta hainbat abesti herrikoiren oinarri izan da.
Gaur eskainiko dugun bertsioa Valentina Lisitsak (1973) egin zuen, 1991tik AEBn bizi den ukrainar piano-jotzaileak. Hiru urte zituela hasi zen pianoa ikasten, eta Kieveko Kontserbatorioan matrikulatu zen. Han ezagutu zuen bere senarra, Alexei Kuznetsoff, piano-jotzailea hura ere. Lisitsak bere entzuleak bilatu ditu You Tubeko kanal propioaren bidez, eta interpretazio ugari grabatu ditu horretarako. Gaur egun, Interneten gehien ikusten den kontzertista klasikoa da.
Henry Mancini (1924-1994) estatubatuar konpositore, orkestra-zuzendari, moldatzaile, pianista eta flautista izan zen, zinemako, jazzeko eta eragin latinoko musikan. Zinemarako eta telebistarako egindako lanengatik nabarmentzen da, batez ere. Zinemaren historiako konpositorerik handienetako bat bezala aipatzen da maiz, Akademiaren lau Oscar sari, Urrezko Globo bat eta hogei Grammy irabazi zituen, baita 1995ean bere ibilbideari eman zion hil osteko Grammy bat ere. Bere lanik ezagunenen artean daude Peter Gunn telesailetarako kantua eta soinu-banda, La pantera rosa filmeko soinu-banda (Grammy bat irabazi zuen) eta Blake Edwardsen komedietan izan zuen kolaborazioa, gaur eskaintzen dugun Moon River (Desayuno con diamantes, 1961) abestia nabarmentzen delarik.
«Moon River» (Ilargiaren ibaia) Henry Manciniren konposizio bat da, eta urte hartako jatorrizko abesti onenaren Oscar saria irabazi zuen. Henry Mancinik espresuki konposatu zuen Audrey Hepburnentzat, Desayuno con diamantes filmean egindako lanagatik, eta hurrengo urtean Grammy Saria irabazi zuen urteko grabazioagatik. Gaur flauta bertsioan eskaintzen dugu, Khrystyna Andrukhiv bakarlari duen soka multzo batekin lagunduta.
Musika klasikoari buruzko iradokizunak
Fernando Remacha Villar (1898-1984), Tuteran jaioa, ziurrenik XX. mendeko nafar konpositorerik garrantzitsuena izan zen. Tuteran hasi zituen biolin ikasketak, eta geroago Iruñean. Ondoren, Madrilera joan zen, eta José del Hierrorekin biolin eta Conrado del Camporekin konposizio klaseak eman zituen. 1923an Roma Saria irabazi zuen, Gian Francesco Malipierorekin hara joan eta ikasteko aukera ematen dion beka. 1928an Madrilera itzuli zen eta oposizio bidez Arbosko Orkestra Sinfonikoan biola plaza bat lortu zuen eta, gainera, José Luis Sáenz de Herediaren edo Luis Buñuelen hainbat filmi musika jartzeaz arduratu zen. 1930ean 27ko Belaunaldiko musikaririk adierazgarrienetako bat bihurtu zen. 1957an Iruñeko Pablo Sarasate Kontserbatorioa jarri zuen martxan.
Ganbera-musika, instrumentu-talde txiki batentzat konposatutako musika da, orkestra-musikarekin kontrajarrita. Izena Erdi Aroan eta Errenazimenduan musikari-talde txikiak entseatzen zituzten gela edo kamera txikietatik dator. Ganbera-musika pixkanaka kontzertu-areto txikietan eta etxe partikularretan zabaltzen hasi zen. Burgesia praktika instrumentalean sartzeak eta, ekonomikoki, ganbera talde bat orkestra bat baino askoz errentagarriagoa izateak eragin zuten hori. Bi xehetasun daude ganbara-lan bat behar bezala karakterizatzeko: 1) musikari bakoitzak zati ezberdin bat jotzen du eta 2) ez dago zuzendaririk; musikariek elkarren artean begiratu ahal izateko moduan kokatuta egon behar dute, koordinaziorik onena lortzeko.
Kuartetoa Pianoarekin. Biolin, biola, biolontxelo eta pianorako idatzitako kuartetoa da, eta Remachak 1932an lortu zuen bizirik zegoela jasoko zituen hiru Musika Sari Nazionaletako lehena. Hiru mugimendutan egituratuta dago: : I (0´00´´) ALLEGRO MODERATO .-. II (10:00) ANDANTE .-. III (16:48) ALLEGRO VIVO eta gaurkoan Ricardo Odriozola biolinean, Uzeyir Makhmudbaily biolan, Georgy Imanov biolontxeloan eta Signe Bakke pianoan izango ditugu.
Piotr Chaikovsky (1840-1893) konpositore errusiarra izan zen, San Petersburgoko Kontserbatorioan graduatu zen eta hainbat generotako lanak idatzi zituen, nahiz eta balletekin lortu zituen arrakastarik handienak. 1859an funtzionario lanpostua lortu zuen Justizia Ministerioan, eta hiru urtera utzi zuen, musikan bakarrik aritu ahal izateko. Bere bizitza pertsonala etengabeko krisiz josita egon zen ama hil zenetik eta homosexualitate erreprimituagatik, eta horrek hilabete gutxi batzuk baino iraun ez zuen ezkontza bat egitera behartu zuen. 150 konposizio baino gehiago idatzi zituen: pianorako lanak, laukoteak, suiteak, sinfoniak, kontzertuak, koralak, kantatak, operak eta balletak. 53 urterekin hil zen eta historiako konpositorerik handienetakotzat jotzen da.
Kontzertua instrumentu bakarlari batentzat edo gehiagorentzat idatzitako forma musikala da, instrumentu multzo batek lagunduta. Vivaldi izan zen bere egituraren funtsezko oinarriak ezarri zituena, hiru mugimendurekin (I azkarra - II geldoa - III azkarra) eta bakarlarien eta talde instrumentalaren arteko elkarrizketa gisa aurkeztu zuena. Klasizismotik abiatuta, batez ere C.P.E. Bach-ek sortutako oinarrietatik abiatuta, lehenengo mugimendua forma sonataren patroiei jarraituz eraikitzen da (erakusketa, garapena, berrerakusketa), bigarren eta hirugarren mugimenduek forma aske eta puntualak hartzen dituzten bitartean. Sarritan, lehen eta/edo hirugarren mugimenduaren amaieran, bakarlariek orkestra-akonpainamendurik gabeko kadentzia bat izaten dute, beren birtuosismoa erakusteko.
Chaikovskyren Biolinerako Kontzertuak, biolin kontzerturik ospetsu eta zailenetako batek, bi inpresio ezabaezin uzten ditu: birtuosismoarena eta bere melodien edertasunarena. LEHENENGO MUGIMENDUA (0´25´´) Allegro moderato, sarrera labur batekin hasten da. Sarrera lirikoa da, eta mugimenduaren gainerako doinuek jarraitzen diote. BIGARREN MUGIMENDUA (20´00´´) Canzonetta: Andante. Egurrek eta tronpek egindako akorde-pasarte batekin hasten da, izaera lasaiko errusiar melodia tradizional bati bide ematen diotenak, etenik gabeko zubi gisa balio diona HIRUGARREN MUGIMENDUARI (27´12´´) Allegro vivacissimo, orkestrazioan, erritmoan eta melodian aldaketa anitzen bidez garatutako errusiar gaietan inspiratua.
Ludwig van Beethoven (1770-1827), Bach eta Mozartekin batera, mendebaldeko musikako erraldoien hirukoteko kide da. Bonnen jaioa, bere aita, jatorriz flamenkoa, bigarren Mozart bihurtzen saiatu zen, nahiz eta porrot nabarmena izan. Hala ere, bederatzi urtetik aurrera, Christian Gottlob Neefe organo-jotzaileak Bachen estudioarekin liluratu zuen, eta beti izango zuen gogoan. 1787an Vienara joan zen Mozarten klaseak jasotzeko asmoz, baina bere amaren heriotzak Bonni itzuli zion egun gutxira. Horrela, bost urteren ondoren, Vienara itzuli zen, eta han Haydn eta Salierirekin harremanetan jarri zen, musikagile eta piano-jotzaile gisa ezagutuz, jendearen onarpen nabarmenarekin. Hala ere, piano-jotzailearen lanbidea ezin izan zuen burutu hurrengo urtean eraso zion gorreria zela eta, ahalmen horretatik erabat ezgaituta utzi zuen arte.
Beethovenen ondare musikalak honako hauek biltzen ditu: pianorako 32 sonata, ganbera-taldeentzako obra ugari, piano eta biolinerako kontzertuak, musika intzidentala, musika sakroa eta, batez ere, Musikaren Historiaren gailurra hartzen duten bederatzi sinfonia. Ondare hau, hobeto ulertzeko, etengabe berritu eta gainditzeko hiru etapatan bana dezakegu: A) 1802ra arte, Klasizismoa. Harenak dira pianorako egin zituen lehen hamar sonatak, harizko lehen sei laukoteak, septiminoa, lehen bi sinfoniak edo pianoko lehen bi kontzertuak. B) 1803-1815. Erromantizismoa. Heldutasun artistiko betean eta egitura formalaren eta lirismoaren erabateko kontrolarekin konposatzen ditu sinfoniak 3.etik 8.era, bere Fidelio operak 3., 4. eta 5. pianorako kontzertuak, biolinerako kontzertua, kontzertu hirukoitza, pianorako sonatak (Claro de luna, Appasionata eta Kreutzer biolinerako sonata) C) 1815 hil zen arte. Lengoaia biziago baten berrikuntza, tratamendu harmoniko eta estruktural ausartagoekin: pianorako azken bost sonatak eta harizko azken bost laukoteak, 9. sinfonia, bakarlariak eta korua gehituta, Misa Solemnis…
Pianorako 23. sonata, fa minorrean op. 57, Ludwig van Beethovenena, Appassionata (grinatsua) bezala ezaguna, Döbling-en konposatu zen, Vienatik gertu dagoen herri batean, 1804an. Appassionata ezizena jarri zion editoreak, eta horrek Beethoven sumindu zuen, bere lan guztiak grinatsu jotzeko idatzita zeudela uste baitzuen, eta ez hura bakarrik. Appassionata hiru mugimenduk osatzen dute: I (0´00´´) ALLEGRO ASSAI .-. II (10´35´´) ANDANTE CON MOTO-attacca .-. III (16´41´´) ALLEGRO, MA NON TROPPO-PRESTO. Gaur Anastasia Huppmann (1988) errusiar pianistak eskaintzen digu. Errusiar eta europar lehiaketa ugaritan lehen sari garrantzitsuak lortu ditu eta Europa eta Asiako orkestra ospetsuekin kolaboratu du.
Gustav Mahler (1860-1911) austriar konpositore eta orkestra-zuzendaria izan zen, Kaliště-n jaioa, gaur egungo Txekian, erromantizismo osteko konpositore garrantzitsuenetakotzat jotzen dena. Bere sormen lana sinfonian, lied-ean (kantu lirikoa) eta bi kontzeptu horien elkarketan oinarritu zuen; horri gehitu behar zaio lantzen zituen elementuen aniztasuna (doinu herrikoiak, militarrak, mota askotako fanfarreak, …), publikoa ohituta ez zegoen disonantzia agerikoak eta bere sinfonien iraupen luzea; horri gehitzen badiogu bere jatorri juduengatik prentsa antisemita jakin bat izan zuela aurrez aurre, ez da harritzekoa bere konposizioek bizi zen bitartean, merezitako arrakastarik ez izatea.
Gustav Mahlerren 8. sinfonia mi bemol maiorrean orkestra-errepertorio klasikoaren eskala handieneko koru-lanetako bat da. Instrumentista eta koralista ugari behar direnez, askotan «Milako sinfonia» deitzen zaio, nahiz eta obra askotan mila interprete baino gutxiagorekin interpretatzen den eta Mahlerrek berak ez zuen ezizen hori onartu. 1906ko udan Austria hegoaldeko Maiernigg-en (hiribildua) inspirazio aldi bakarrean konposatu zen pieza. Mahlerrek bizirik zegoela estreinatu zuen azken lana izan zen, eta kritika eta publiko aldetik arrakasta handia izan zuen 1910eko irailaren 12an Municheko erabateko estreinaldian zuzendu zuenean.
Obraren egitura ez da konbentzional edo ohikoa. Hainbat mugimendutan egitura normalari jarraitu beharrean, obra bi zatitan banatzen da. LEHEN ZATIA (1´48´´) Mendekosterako konposatua, IX. mendeko kristau ereserki baten latinezko testuan oinarritzen da, Veni Creator Spiritus («Zatoz, Espiritu Sortzailea»), eta BIGARREN ZATIA (26´43´´) Goetheren Faustoren azken eszenako hitzen moldaketa da. Gaur, Leonard Bernstein (1918-1990) konpositore eta zuzendari amerikar ahaztezinak eskaintzen digu, Vienako Orkestra Filarmonikoa, Vienako Estatu Operako Abesbatza, Vienako Haurren Abesbatza, Edda Moser (sopranoa), Judith Blegen (sopranoa), Gerti Zeumer (sopranoa), Ingrid Mayr (kontraltoa), Agnes Baltsa (kontraltoa), Kenneth Riegel (tenorea), Hermann Prey (baritonoa) eta Jose Van Dam (baxua) gidatuz.
Denontzako musikari buruzko iradokizunak
San Fermin jaiak, Sanfermin izenez ezagutzen direnak, Nazioarteko Interes Turistikoko Jaia, Amienseko San Ferminen omenez. Urtero egiten da Iruñean, Nafarroako hiriburuan, bertako patroi-kidea baita. Ospakizunak hasteko, txupinazoa jaurtiko da udaletxeko balkoitik, uztailaren 6ko eguerdiko 12: 00etan, eta amaitzeko, uztailaren 14ko 24: 00etan, Gaixoa ni..., agurtzeko abestia.
Horace Silver (1928-2014) jazz pianista eta konpositore estatubatuarra izan zen. Berrogeita hamarreko hamarkadan hard bop musikaren aitzindari izan zen musikarietako bat da, eta jazz garaikidearen korronte nagusian eragin handiena izan zuen artistetako bat, bere estilo garbi, leun, irudimentsu eta oso funkyari esker. Fusioaren barruan ere lan egin zuen. Silver bere garaiko jazz musikaririk garrantzitsuenetako bat izan zen. Grove Music Onlinek, bere ondarea, gutxienez laukoitza dela dio: 1) hard bop musikaren aitzindari gisa; 2) saxo tenor, tronpeta, piano, baxu eta danborren boskote arketipikoaren instrumentazio erabiltzaile bihurtu zen; 3) musikari gazteen bultzatzaile gisa, aktore eta banda-lider garrantzitsu bihurtu baitziren; eta 4) konpositore eta moldatzaile gisa zuen abileziagatik.
Astrud Gilberto (1940) brasildar eta jazz musikako abeslaria da. Aita alemaniarra eta ama brasildarra zituen, eta Astrud Weinert zuen ezkongabe izena. Deitura hori 19 urterekin aldatu zen, João Gilbertorekin ezkondu zenean. Tom Jobimen The Girl from Ipanema abestiak garai hartako brasildar kantarien gailurrera eraman zuen, mundu osoan zehar ibilbide musikal arrakastatsuan ezagutaraziz.
The Corrs irlandar musika tradizionala, popa eta rocka interpretatzen dituzten lau neba-arrebak osatutako taldea da. Ibilbidean zehar 50 milioi disko baino gehiago saldu dituzte; 1996 eta 2001 artean platinozko 60 disko lortu zituzten eta bira ugari egin dituzte Asian, Amerikan eta Europan zehar. Britainiar Inperioaren Ordenako kide gisa sarituak izan dira eta, gainera, Billboard sari bat, British Award sari bat, Grammy sarietarako bi izendapen eta Ondas Sariaren epaimahaiaren aipamen berezia jaso dituzte.
Bideo bereziei buruzko iradokizunak
Lesakako Zubigaineko dantza, Euskal Herriko dantzarik ezagunenetakoa da. San Fermin egunean, uztailaren 7an, Lesakako ezpata-dantzariek Zubigain dantzatzen dute Onin ibaiaren ertzeko petrilean. Egun handia da lesakarrentzat; eta Zubigain dantzatzen dutenentzat, zalantzarik gabe, festaren unerik hunkigarriena. Badirudi dantza hau herri honetako auzoek XV. mendean egindako bake-itunaren oroitzapena dela. Hala ere, historiatik kanpo, zenbait adituk oso lotuta ikusi dute San Juango solstizioko erritualekin. Egia esan, baliteke tradizio desberdinetatik sortutako errituala izatea. Azpimarratzekoa da 2019ko San Fermin egunean, historian lehen aldiz, hiru emakume ezpatari gisa aritu zirela hainbat urtez entseguetan aritu ondoren.
The Golden Age (Urrezko aroa) op. 22, Dmitri Shostakovitxen hiru ekitaldi eta sei eszenatako balleta da, Alexander Ivanovskyren libretoarekin eta Vasili Vainonen (lehen ekitaldia), Leonid Jacobsonen (bigarren ekitaldia) eta V. Chesnakoven (hirugarren ekitaldia) koreografiarekin. Balleta hogeiko hamarkadako Europako aldaketa politiko eta kulturalaren bertsio satiriko bat da, mendebaldeko hiri batean futbol talde sobietar batekin, non politikoki okerrak diren pertsonaia antagoniko askorekin harremanetan jartzen den, hala nola Diva, Faxista, Agente Probokatzailea, Beltza eta beste batzuekin. Poliziaren jazarpenaren biktima, taldea bidegabeki espetxeratzen dute eta kartzelatik ateratzen da bertako langileek nagusi kapitalistak boteretik kentzen dituztenean. Shostakovitx bera futbolaren jarraitzaile sutsua zen eta "Futbola masen balleta da" esamoldea sortu omen zuen.
Vienako balsa (alemanez Wiener Walzer) areto-dantzetako dantza-estiloetako bat da; txandakako dantza da, non dantzariak liderraren eskuinerantz (naturala) edo ezkerrerantz (alderantzizkoa) biratzen ari diren etengabe, txandakatzearen zentzua aldatzeko, aldaketa urrats ez-birakariekin tartekatuta. Benetako Vienako bals bat, birak eta aldaketa-urratsak besterik ez dira. Gainera, behar bezala dantzatutako vienar bals batean, bikoteak ez dira pasatzen, baizik eta ezkerretik eskuinera biratzen dute etengabe, zoruaren inguruko erloju-orratzen kontrako noranzkoan bidaiatzen duten bitartean, bata besteari jarraituz.
Wiener Blut (Vienako odola) hiru ekitaldiko opereta bat da, Johann Straussen (semea) musikarekin. Bere izena Johannen izen bereko balsetik jasotzen du, hain baitzen ezaguna jatorrizko balsa, “Vienako odola” ("Sangre vienesa"), non bere lana Vienako Kongresuaren garaiaren inguruan 1814tik 1815era girotutako operetaren izenburua izango baitzen.
Armeniako Dantza, labar-pinturetan agertzen da duela K.a. 5.000 urtetik.; landa-dantzen eszenak instrumentuz edo musika-kantuz lagunduta daudela suposatzen da. V. mendean, Moisés de Khorenek kontatzen du, armeniarrek nola erabiltzen zituzten lira eta kantuak dantzarako. Gaur egun, eskualde bakoitzak bere dantzak izaten jarraitzen du bere jantzi esklusiboekin; bere herriko historia, ohitura eta tradizioak kontatzen dizkiguten dantzak dira, dantza zeremonialetatik hasi eta dantza gerlarietaraino.
Vanoush Khanamirian (1927-2011) armeniar dantzari eta koreografo ospetsua izan zen. Bere izena daraman eskola sortu zuen eta gaur, bere dantza tradizionaletako batekin datorkigu.
Umeentzako musikari buruzko iradokizunak
Testu hauek egiteko Wikipediako hainbat artikulu erabili dira.
Videomusicalis-eko testuak, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez eginda daude.
