Musika klasikoan hasiberrientzako iradokizunak
Johann Sebastian Bach (1685-1750) biolin-jolea, organo-jolea, zuzendari eta konpositore alemaniarra izan zen. Eisenachen jaio zen, historiako musika-familia garrantzitsuenean, bere baitan 30 konpositore ospetsu baino gehiagorekin. 1703an lortu zuen Arndstateko Printzearen gorteko musikari gisa egin zuen lehen lana, eta 1707an Mülhausenera joan zen organista gisa. Han, Maria Barbara lehengusinarekin ezkondu zen, eta zazpi seme-alaba izan zituen. 1720an emaztea hil ondoren, urte eta erdi geroago berriro ezkondu zen Maria Magdalenarekin, zeinarekin beste hamahiru seme-alaba izango zituen. 1723an Leipzigera joan zen bizitzera eta 65 urterekin hil zen. Musikagile emankorra, Musikaren Historiako hiru jeinu nagusietako bat da Mozart eta Beethovenekin batera.
Pasioa San Mateoren arabera, Johann Sebastian Bach-ek ahots bakarlarientzat, koru bikoitzarentzat eta orkestra bikoitzarentzat idatzitako oratorioa da. Kristoren sufrimendua eta heriotza San Mateoren ebanjelioaren arabera aurkezten ditu eta konpositorearen lanik zabalena da, nahiz eta bi zati handitan banatuta egon, horien artean sermoia gertatzen zelarik. Testuaren narrazioa Ebanjelari batek abesten du literalki, eta bilbeko gainerako pertsonaiak (Cristo, Judas, Pedro, etab.) bakarlari desberdinek gorpuzten dituzte, testu biblikoa errezitatiboetan musikalizatuta dagoena, eta ariosoak eta ariak, berriz, Kristoren bizitzari izaera intimoagoa ematen dioten testu berriak aurkezten dituzte.
Aria, italiar ariatik eratorria ("aire"), normalean korurik gabeko ahots bakarlari batek abesteko sortutako pieza musikala da, orkestrako akonpainamenduarekin eta opera edo zarzuela baten zati gisa. Antzina, edozein melodia adierazkor zen, baina ez beti, kantari batek egina.
Gaur, Blute nur, du liebes Herz (Odolustu, bihotz maitea) aria eskainiko dugu, Hana Blažíková soprano txekiarraren interpretazioan, Collegium Vocale Gent orkestrak lagunduta, Philippe Herreweghe titular eta sortzaileak zuzenduta.
Luigi Boccherini (1743-1805) italiar biolontxelo-jotzaile eta konpositore birtuosoa izan zen, aita ere biolontxelo-jotzailea zuena; haren eskutik jaso zituen instrumentuaren lehen eskolak, eta hamahiru urterekin atera zen eszenatokietara biolontxelo-kontzertista gisa. Ondoren, Vannuciren babespean, bere teknika instrumentala hobetu zuen, harmonia, kontrapuntua eta konposizioa ikasteaz gain. Ikasketekin Erroman jarraitu zuen eta Europako hainbat hiritan bizi eta bisitatu ondoren, Madrilen kokatu zen behin betiko. Boccherinik ganbera-musika ugari idatzi zuen (ehun kinteto baino gehiago eta beste laurogeita hamar hari-kuarteto, trio, sonata eta beste genero batzuetako piezez gain) eta orkestrarako bere errepertorioak 30 sinfonia eta kontzertu inguru biltzen ditu.
Boccherinik ekoitzitako ganbera-musikatik ondare garrantzitsua osatzen dute Gitarrarako 16 kintetoek, eta horietatik bederatzi besterik ezin izan dira berreskuratu eta berregin. Deigarria da gure garaian, kinteto horien musika egile beraren aurreko lanetatik datorrela, garai hartan oso ohikoa zena.
Gaur, Gitarra Kintetoa G. 448 re maiorrean (Fandangoa)-ren laugarren mugimendua eskainiko dugu, Boccheriniren, Carmina Kuartetoaren interpretazioan: Rolf Lislevand gitarran eta Nina Corti kriskitinetan.
Felix Mendelssohn (1809-1847) piano-jotzaile, orkestra-zuzendari eta musikagile alemaniarra izan zen, perfekzio tekniko eta formal bikainekoa. Gaztetan bere gaitasun apartak erakutsi zituen mutil prodijioa eta Fanny Mendelssohn piano-jotzaile eta konpositorearen anaia. Amaren piano klaseak jasotzen hasi zen; hemezortzi urterekin konposizio klaseetan sartu zen Bachen Klabe ongi tenperatua oinarritzat hartuta. Horrela, Mendelssohnen lanek argitasun tonal ongi finkatua eta kontrapuntuaren domeinu sakona erakusten dute. Bere ondarea pianorako musika, organorako musika, ganbera musika, oberturak, sinfoniak, kontzertuak, oratorioak eta musika intzidentala dira.
Ezkontza Martxa (1842) (Hochzeitsmarsch alemanez) Felix Mendelssohnek sortu zuen, Udako gau bateko ametsa balleterako, Shakespeareren izen bereko obran inspiratuta. Ezkontza-martxa erabilienetako bat da, gehienetan organo batek interpretatzen duena ezkongaia agertzen den unean. Ospetsu egin zen Victoria de Sajonia-Coburgo-Gotha eta Federiko III .a Prusiakoaren ezkontzan jo zuenean, zehazki 1858ko urtarrilaren 25ean. Neskalagunaren ama, Victoria erregina, Mendelssohnen mireslea zen.
Gaur Moskuko Filarmonikoak eskainiko digu, Michail Jurowski (1945-2022) maisu sobietarrak gidatuta.
Gabriel Fauré (1845-1924) frantziar konpositore, pedagogo, organista eta pianista izan zen, bere belaunaldiko frantziar konpositorerik garrantzitsuenetakotzat jotzen dena; bere musika estiloak, XX. mendeko konpositore askorengan eragina izan zuen. Bere obra ezagunenen artean, Pavana, Requiem, pianorako nokturnoak eta Après un rêve eta Clair de lune abestiak nabarmentzen dira. Camille Saint-Saëns zuen mentore gisa, bere betiko adiskide bihurtu zena. Arrakasta lortu zuenean, Madeleine elizako organista eta Parisko Kontserbatorioko zuzendari kargu garrantzitsuak bete zituen. Bere ondarea, Erromantizismoaren amaieraren eta XX. mendeko bigarren laurdeneko Modernismoaren arteko lotura bezala deskribatu da.
Fauréren lanen katalogoa. Bere obrak Opus zenbakiaren arabera sailkatzen dira (latinez opus hitzak 'obra' esan nahi du), musikan konpositore gehienen obrak katalogatzeko erabiltzen den terminoa baita XVII. mendetik aurrera.
Siziliana 6/8 edo 12/8 konpaseko dantza forma musikala da, oso moderatua, XVIII. mendean operan eta musika instrumentalean maiz erabiltzen zena. Italiako konpositoreek edo italianizatzaileek kontzertuen mugimendu geldo gisa hartu ohi dute. Sizilianak gozotasun malenkoniatsua du, eta ohikoa da modu minorrean egotea, erritmoa azentuekin lagunduta.
Siziliarra, op. 78, Gabriel Faureren obra laburra da, 1893an konposatua. Jatorrian orkestra-lana izan zen, abandonatutako antzerki-ekoizpen baterako idatzia. 1898an, Faurék biolontxelo eta pianorako obra gisa interpretatu gabeko musika moldatu zuen, eta urte horretan bertan, Maurice Maeterlincken Pelléas et Mélisande obrarako musika intzidentalean sartu zuen, antzerki-orkestrarako orkestrazio batean. 1909an orkestrarako argitaratutako suite baten zati gisa hartu zuen bere azken forma.
Gaur biolontxelo eta pianorako bertsioan eskainiko dugu Gautier Capuçon txeloan eta Michel Dalberto pianoan ditugularik.
Musika klasikoari buruzko iradokizunak
Mateo Flecha Zaharra (Mateu Fletxa el Vell katalanez) (1481 – 1553) Kataluniako konpositore errenazentista izan zen, batez ere entsaladengatik ezaguna. “Zaharra” esaten zaio, bere iloba Mateo Flecha "Gaztea" -rengandik bereizteko. Beharbada Bartzelonan ikasi zuen musika Joan Castellorekin. 1522an Lleidako Katedralean hasi zen lanean, lehenik abeslari gisa eta gero kapera-maisu gisa. Gerora Guadalajarara joan zela uste da, eta han sei urtez lan egin zuela. Ondoren, Valentzian ezarri zen, eta, geroago, Sigüenzan, non kapera-maisu ere izan baitzen. Ondoren, Zisterren Ordenan sartu zen, eta Pobleteko Monasterioan bizi izan zen. 1553an hil zen.
Entsalada genero musikal polifonikoa da, eta pieza berean hainbat «osagai» nahasten dira: musika-estiloak, hizkuntzak, testurak eta musikaren beste elementu batzuk. Madrigala, abesti herrikoia, gabon-kanta, erromantzea, dantza, liturgia-generoak agertzen dira, hauek guztiak hizkuntza desberdinetan, hala nola gaztelania, katalana, gaskoia, euskara ("bizkaiera"), portugesa, italiera edo latina. Gainera, beste osagai batzuk ere agertzen dira, hala nola homofonia, kontrapuntua, gai erlijiosoak edo profanoak, elementu komikoak, epikoak, serioak edo ironikoak eta, oro har, onomatopeia desberdinak. Oso ezaguna izan zen Iberiar Penintsulan Errenazimenduan, bereziki XVI. mendean. Kortesanoen dibertimendurako sortu zen entsalada, eta ospe handia lortu zuen jauregi-jaietan.
Gaur Flecha Zaharra konpositore errenazentistaren La Bomba entsalada eskainiko dugu Vandalia talde espainiarraren eskutik.
Franz Joseph Haydn (1732-1809), konpositore austriarra, bere anaia Michael Haydn ere konpositore bikaina izan zelarik, klasizismoaren oinarri nagusietako bat izan zen (1750-1820). Sei urterekin klabezin eta biolin ikasketak hasi zituen. Zortzi urterekin, Vienako San Esteban Katedraleko koralista gisa onartu zuten, eta musika-ikasketekin jarraitu zuen. Ahotsa aldatu ondoren, lan asko eginez biziraun behar izan zuen, Carl Philipp Emanuel Bachen lanak aztertzen zituen bitartean. Mozartekin adiskidetasun estua izan zuen eta Beethovenen irakasle izan zen. Sonata formaren oinarri nagusiak finkatu zituen, eta baita soka-laukotearen eta sinfoniaren egitura formala. 77 urterekin hil zen Vienan.
Haydnen lanen katalogoa. Joseph Haydnen lanak, Anthony van Hobokenek sortutako sistemaren arabera sailkatuta daude gaur egun. Lan bakoitza kategoriari dagokion zifra erromatar batekin identifikatzen da, gehienetan genero bati dagokiona. Kategoria batzuek azpibanaketak dituzte, letra xehe batez adierazten dena, eta jarraian zenbaki arabigo (1, 2, 3, …) bat agertzen da, kategoriaren barruko obra zehatzaren ordenarekin bat datorrena. Zifra horien aurretik Hoboken hitza (katalogoaren egilearen oroimenez) eta batzuetan Hob (laburdura) hitza daude.
L 'isola disabitata (Jenderik gabeko uhartea) Franz Joseph Haydnen musika eta Pietro Metastasioren italierazko libretoa dituen opera da; Eszterháza Jauregiko Antzokian estreinatu zen 1779ko abenduaren 6an.
Barbieri Symphony Orchestrak, Lara Diloy maisu espainiarrak gidatuta, opera horren obertura eskainiko digu gaur.
Joaquín Rodrigo (1901-1999), Sagunton (Valentzia) jaiotako musikagile espainiarra izan zen. Zazpi urterekin itsu geratu zen; bederatzi urterekin, solfeo, biolin eta piano ikasketak hasi zituen; 16 urterekin, harmonia eta konposizioa, eta 22 urterekin, bere lehen obrak konposatzen hasi zen. 26 urterekin, Parisera joan zen, eta bost urtez Paul Dukasekin ikasi zuen. 1940an Aranjuezko Kontzertua estreinatu zuen Bartzelonan, ordutik aurrera mundu osoan ezaguna izango zena. Konpositore emankorra izan zen, eta hainbat lan idatzi zituen: instrumentu bakarrerako obrak, pianorako obrak beste instrumentu batekin, hari-orkestrarako obrak, haize-orkestrarako obrak eta orkestra sinfonikorako obrak, instrumentu desberdinetarako kontzertuak, abestiak, obra sinfoniko-koralak eta musika eszenikoa.
Andaluziar Kontzertua, Joaquín Rodrigo konpositore espainiarrak 1967an konposatu zuen lau gitarra eta orkestrarako, Celedonio Romeroren enkarguz. Estreinaldia San Antonioko Orkestra Sinfonikoak eta Los Romeros gitarra laukoteak interpretatu zuten, guztiak Víctor Alessandrok zuzenduak. Texasko San Antonion izan zen 1967ko azaroaren 18an. Kontzertuak hiru mugimendu ditu: I (0'16") BOLERO TEMPOA.- II (9'05") ADAGIO-ALLEGRO-ADAGIO.- III (19'09") ALLEGRETTO-ALLEGRO-ALLEGRETTO.
Gaur, Nick eta David Kvaratskhelia, Peter Ernst eta Christopher Brandt gitarren laukoteak eskainiko digu, Philharmonie Merck lagun eta Wolfgang Heinzel gidari dutela.
Fernando Ferrer Martínez (Valentzia, 1966) espainiar pianista, konpositore eta banda eta orkestra zuzendaria da, Ferrer Ferran izen artistikoaz ezaguna. Haize-orkestrako zuzendaritzan lizentziatu zen Associated Board of the Royal Schools of Musicen, eta Castellóko Goi Mailako Musika Kontserbatorioko konposizio-katedraduna da. Ehun obra baino gehiago konposatu ditu orkestra sinfonikorako, eta hainbat banda eta orkestra zuzendu ditu. Bere ibilbidean zehar sari garrantzitsuak jaso ditu konposizioaren eta musika-zuzendaritzaren munduan egindako ibilbidea saritzeko, bai nazio mailan, baita nazioartean ere.
Oihan miragarria oboe eta Musika Bandarako kontzertua da, Ferrer Ferran maisuak idatzia eta hiru mugimendutan artikulatua. I (0'33") IRATXOAK .- II (6' 48") MAITAGARRIAK .- III (12 '36') GNOMOAK. Gaur I-Ching Wang oboe-jotzaileak eskainiko digu, Leonard Yui-Biau Hou maisuak gidatutako Taipei Wind Orchestrak lagunduta.
Denontzako musikari buruzko iradokizunak
Herbie Hancock (Chicago, 1940) jazz pianista, teklista eta konpositore estatubatuarra da. Free jazza izan ezik, bebop-aren ondoren sortutako ia jazz-estilo guztiak jo ditu: hard bop, fusioa, jazz modala, jazz funk, jazz elektronikoa, etab.; 2005ean Possibilities diskoa argitaratu zuen, dantzarako musikara ere hurbiltzen dena. XX. mendearen bigarren erdialdeko joera musikal ia guztien eraginpean dagoen artista urduria da estilistikoki. Hala ere, Hancocken piano- eta teklatu-estiloa guztiz bereak dira, propio dituen bere ezaugarri harmoniko eta erritmo bereziekin. Ingeniaritza ikasi ondoren, elektronikarako ondo prestatu zen eta historiako jazz-lan ezagunenetako biren egilea da: "Watermelon Man" eta "Cantaloupe Island".
Jane Birkin (Londres, 1946) hirurogeiko hamarkadaren amaieratik Frantzian bizi den aktore eta abeslari anglo-frantsesa da. Erresuma Batuko zinema-hastapenen ondoren, bereziki Udako goiz bateko Deseo filmean, karrera bat hasi zuen Frantzian, eta han ezagutu zuen gerora bere aholkulari, konpositore eta bazkide izango zena, Serge Gainsbourg. Bere ahots ahula bere marka bereizgarri bihurtu zen eta estrategikoki erabili zen. Bere lehen kolaborazioetako bat Je t 'aime... moi non plus abestia izan zen, nazioartean arrakasta handia lortu zuena. 1980ko hamarkadaren amaieran kontzertu sorta batean aritu zen Parisen, Gainsbourgek berarentzat idatzitako errepertorioa interpretatuz. 2017an estudioetako hamahirugarren albuma argitaratu zuen, "Birkin-Gainsbourg le symphonique".
Gaur, Lamoureux Orkestra Sinfonikoak lagunduta, Didier Benetti maisuaren gidaritzapean, jendaurreko errezitaldi batean izango gara.
Negu Gorriak 1990ean Gipuzkoan sortutako musika alternatiboko taldea izan zen. Eragin handia izan du rockaren garapenean, bai Euskal Herrian, baita Espainian eta Frantzian ere. Estatu espainiarreko rock talderik «garrantzitsuenetakotzat» jo da. Taldearentzat funtsezkoak ziren hiru estilotan oinarritzen zen fusio-musika praktikatzen zuten: rocka, rapa eta reggaea, euskal musika tradizionalaz gain. Ideologia politiko sendoa mantendu zuten, euskara aukeratzetik hasi eta lan egiteko moduan zein kantuen gaiekin jarraituz; horren erakusgarri, euren lehen kontzertua Herrera de la Manchako kartzelaren aurrean eskaini zutela. Taldea 1996an desegin zen.
Borreroak Baditu Milaka Aurpegi (El verdugo tiene miles de caras): 00:00 - Bi doberman beltz (Dos dobermans negros) .-. 03:43 - NG bada (NG es) .-. 04:23 - Bost gehiago (Cinco más) .-. 07:21 - Hipokrisiari Stop! (¡Stop a la hipocresía!) .-. 09:39 - Dollar area (Área dólar) .-. 12:30 - Itxoiten (Esperando) .-. 16:54 - Dallas-Euskadi 1963 .-. 17:36 - JFK .-. 22:02 - Kolore bizia (Color vivo) .-. 25:50 - No problem .-. 26:39 - Sabel-hiztunaren ordu ikaragarria (La hora terrorífica del ventrílocuo) .-. 30:35 - Hiltzeko era ugari (Muchas formas de morir) .-. 34:52 - Denok gara Malcolm X (Todos somos Malcolm X) .-. 36:32 - Borreroak baditu milaka aurpegi (El verdugo tiene mil caras) .-. 42:47 - Rock&Rollaren jukutria (El gran timo del Rock&Roll) .-. 45:48 - Pistolaren mintzoa (Lenguaje de las pistolas) [cover de M-ak] .-. 48:30 - Erori (Caer) .-. 52:39 - Chaquito .-. 56:34 - Euskaldunok eta zientzia (Los vascos y la ciencia) .-. 59:52 - Hemen izango bazina (Si estuvieras aquí) .-. 1:04:24 - Kaixo (Hola-Adiós) [cover de Delirium Tremens] .-. 1:07:17 - Arrano beltza (El Águila Negra) [cover de Mikel Laboa]
Kiara (Gloria Sabrina Gómez Delgado, 1962-) venezuelar abeslari, aktore eta abokatua da. 80ko hamarkadaren amaieratik eta 90eko hamarkadatik eman zen ezagutzera, Rudy La Scala kantautore eta musika ekoizleak konposatutako abestiekin. Gaur egun, aktore enpresaburu eta animatzaile gisa dihardu batez ere. Ia 35 urteko ibilbidean 7 CD grabatu ditu eta hainbat aurkezpen egin ditu Venezuelan eta munduan zehar. Antzezle bezala ere aritu da, batez ere Venevisión eta RCTV kanaletan, eta hainbat telenobelatan parte hartu du. 2010. urtean, Kiarak abeslari gisa zuen ibilbideari ekin zion berriro, Como La Primera Vez disko berria grabatuz.
Bideo bereziei buruzko iradokizunak
Piotr Chaikovsky (1840-1893) konpositore errusiarra izan zen, San Petersburgoko Kontserbatorioan graduatu zen eta hainbat generotako lanak idatzi zituen, nahiz eta balletekin lortu zituen arrakastarik handienak. 1859an funtzionario lanpostua lortu zuen Justizia Ministerioan, eta hiru urtera utzi zuen, musikan bakarrik aritu ahal izateko. Bere bizitza pertsonala etengabeko krisiz josita egon zen ama hil zenetik eta homosexualitate erreprimituagatik, eta horrek hilabete gutxi batzuk baino iraun ez zuen ezkontza bat egitera behartu zuen. 150 konposizio baino gehiago idatzi zituen: pianorako lanak, kuartetoak, suiteak, sinfoniak, kontzertuak, koralak, kantatak, operak eta balletak. 53 urterekin hil zen eta historiako konpositorerik handienetakotzat jotzen da.
Loti ederra, errepertorio klasikoan gehien antzeztutako balletetako bat, maitagarrien ipuin/ballet bat da, hitzaurrea gehi hiru ekitaldiz osatua. Chaikovskyk 1889an idatzi zuen bere musika, Marius Petiparen koreografiarekin eta Ivan Vsevolozhskyren eta Petiparen beraren libretoarekin. Argumentua, Basoko Loti Ederra ipuinean oinarritu zuten; Loti Ederra, benetako maitasuna bere bizitzara iritsi arte, lo egitera kondenatutako printzesa gaztea baita. Gaur ballet osoa eskainiko dugu Mariinsky Antzokiko Orkestra eta Balletaren interpretazioan.
Gaur Rudolf Nureyevek koreografiatutako ballet osoa eskainiko dugu, Roberto eta Diana Vishneva protagonista direla, La Scalako Antzokiko Dantza Taldearen laguntzarekin.
Ludwig van Beethoven (1770-1827), Bach eta Mozartekin batera, mendebaldeko musikako erraldoien hirukoteko kide da. Bonnen jaioa, bere aita, jatorriz flamenkoa, bigarren Mozart bihurtzen saiatu zen, nahiz eta porrot nabarmena izan. Hala ere, bederatzi urtetik aurrera, Christian Gottlob Neefe organo-jotzaileak Bachen estudioarekin liluratu zuen, eta beti izango zuen gogoan. 1787an Vienara joan zen Mozarten klaseak jasotzeko asmoz, baina bere amaren heriotzak, egun gutxira, Bonnera itzultzea suposatu zion. Bost urteren ondoren, Vienara itzuli zen, eta han Haydn eta Salierirekin harremanetan jarri zen, musikagile eta piano-jotzaile gisa ezagutaraziz bere burua, jendearen onarpen nabarmenarekin. Hala ere, piano-jotzaile gisa zuen lanbidea ezin izan zuen gauzatu, hurrengo urtean, gorreriak eraso eta, ahalmen horretatik erabat ezgaituta utzi zuelako.
Ludwig van Beethovenen 7. sinfonia la maiorrean, op. 92, 1813ko abenduaren 8an estreinatu zen Vienan, eta lau mugimendu ditu. Gaur, Uwe Scholzek koreografiatutako bigarren mugimendua aurkeztuko dugu, Alicia Amatriainek, oraingo honetan, Stuttgarter Balletarekin taularatua.
Rumiñahui Taldea gazteentzako kultur taldea da Tuncartan, Saraguron, Ekuadorren dagoena. Taldeak Saraguro herriko dantza tradizionalak egiten ditu, baina lan egiten du gizonezko zein emakumezkoen kirol talde eta komunitateekin ere. Kideek dantza hauek Huilimon muinoan egiten zituzten, Puglla hurrunean zutelarik. Bideoa 2013ko martxoan filmatu zuten David Syringek eta Manuel Benigno Cangok, eta Freddy Guillas, Leidy Pricila Cango eta Ana Victoria Sarango taldeko kideekin batera editatu zuten. Eskerrik asko taldeko kideei laguntzeagatik! Participatory Media Lab at the University of Minnesota Duluth -eko baliabideak erabiliz egindako bideoa da. Finantzaketa, UMD Chancellor 's Strategic Initiative Grant, The McKnight Imagine Fund, and the UMD College of Liberal Arts -en eskutik joan da. (Bideoaren oinetik jasoa)
La Verbena de la Paloma, El boticario y las chulapas y celos mal reprimidos azpititulua duena, prosazko sainete lirikoa da, Ricardo de la Vegaren libretoarekin eta Tomás Bretónen musikarekin, 1894ko otsailaren 17an Madrilgo Apolo Antzokian estreinatu zena. Izenburuak abuztuaren 15aren inguruan ospatzen diren Madrilgo jaiak aipatzen ditu, Usoko Ama Birjinaren prozesioa ospatzen denean. Verbenak ekitaldi bakarra du, hiru koadrotan banatuta, eta zartzuela bat da, “chico” generoaren prototipoa, iraupen laburrekoa.
Gaur Zarzuelaren Preludioaren koreografia eskainiko dugu Alhambra Balletaren bertsioan.
Umeentzako musikari buruzko iradokizunak
Testu hauek egiteko Wikipediako hainbat artikulu erabili dira.
Videomusicalis-eko testuak, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez eginda daude.
